موسسات تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی در قالب برنامه همکاری با موسسه بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق نیمه خشک گرمسیری پروژه های مشترکی را در زمینه تولید سورگوم، ارزن مرواریدی، نخود، غذاهای هوشمند و مدیریت تلفیقی حوزه آبخیز اجرا می کنند.
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، دکتر بابک ناخدا، رییس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولکولی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مسوول هماهنگی برنامه همکاری ایران و ایکریسات (موسسه تحقیقات کشاورزی در مناطق نیمه خشک گرمسیری) طی سخنانی در نشست پروژه های مشترک ایران – ایکریسات (۲۰۲۳-۲۰۱۸) که با حضور نمایندگان موسسات تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت زراعت و بخش خصوصی در محل پژوهشگاه برگزار شد، خاطرنشان کرد: هدف از برگزاری این نشست، همگرایی موسسات تحقیقاتی سازمان، بخش خصوصی و دانشگاه ها در زمینه تحقیقات و توسعه کشت ارزن و سورگوم در کشور است که با توجه به تغییرات اقلیمی و کم آبی در کشور و لزوم مدیریت اثرات سوء آن در کشور بسیار ضروری است.
وی تصریح کرد: ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار می گیرد که از لحاظ میزان و توزیع بارش ها شرایط بسیار سختی دارد؛ به طوری که میزان متوسط بارش ها از ۲۴۰ میلی متر هم که بسیار اندک بوده به ۲۳۰ تا ۲۲۵ میلی متر کاهش یافته است.
وی افزود: در بسیاری از مناطق کشور با چالش گرما، خشکی و شوری مواجهیم که باعث می شود عملا هیچ برداشت اقتصادی نداشته باشیم. با این حال متاسفانه هنوز برخی کشاورزان ما ارقام پرآب بر مثل ذرت دیررس را با همان روش های آبیاری کم بازده و سنتی کشت می کنند در حالی که امکان جایگزینی این قبیل گیاهان علوفه ای با سورگوم و ارزن دانه ریز متحمل به خشکی وجود دارد.
ناخدا با اشاره به شناسایی ارقام مناسب ارزن دانه ریز با تحقیقات صورت گرفته در استان های مختلف کشور با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشگاه گفت: خوشبختانه مشکلی در زمینه تولید ارزن دانه ریز به خصوص ارزن معمولی و ارزن دم روباهی نداریم ولی در زمینه ارزن مرواریدی(Pearl Millet) نیازمند دریافت ژرم پلاسم و مواد گیاهی به خصوص در زمینه تولید هیبرید های تجاری از خارج از کشور هستیم. در این رابطه، ارزن مرواریدی حتی در خوراک اسب که حساسیت بالایی دارد، قابل استفاده است و ما همان طور که اشاره شد ذخایر ژنتیک آن را در کشور نداریم و با اینکه چندین سال پیش با همکاری موسسه ای خصوصی از استرالیا رقم امیدبخشی از ارزن مرواریدی به نام نوتریفید وارد کشور شد ولی متاسفانه آن تحقیقات ادامه نیافت و کشاورزان از دسترسی به این هیبرید پرمحصول و با کیفیت محروم ماندند.
وی خاطرنشان کرد: برای تسریع در تحقیقات این حوزه تصمیم گرفتیم که با مراکزی که در آمریکا، هند، استرالیا و… به طور سیستماتیک روی ارزن کار می کنند، ارتباط برقرار کنیم و بازدیدهایی از موسسات تحقیقاتی هند و ایکریسات (موسسه تحقیقات کشاورزی در مناطق نیمه خشک گرمسیری) داشتیم.
به گفته وی، تاکنون بیش از ۸۰۰ واریته زراعی از محصولات مختلف توسط ایکریسات تولید و روانه بازار شده و بیش از هزار و ۲۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه کشاورزی از خدمات انکوباتوری موسسه بهره مند شده اند.
ناخدا تصریح کرد: عمده تمرکز ایکریسات بر گیاهانی مثل نخود، نخود دال، سورگوم، ارزن مرواریدی، بادام زمینی و ارزن انگشتی است که به دلیل ارزش غذایی بالا، ردپای اکولوژیک پایین و مناسب برای کشاورزان خرده پا غذاهای هوشمند یا به عنوانsmart food شناخته می شوند. تنها در مورد محصول ارزن مرواریدی، بالغ بر ۶۲ درصد از ۱۰۳ هیبرید ارزن توسعه یافته بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، حاصل فعالیت های ایکریسات بوده است.
وی خاطرنشان کرد: برخی ارقام سورگوم کاربرد علوفه ای دارند و سورگوم شیرین می تواند به عنوان گیاهی علوفه ای، گیاهی صنعتی برای تولید اتانول زیستی و یا حتی به عنوان گیاهی قندی جایگزین نیشکر در صنایع قند استفاده شود. در این راستا مذاکراتی با معاونت زراعت و موسسه تحقیقات نیشکر در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان داشته ایم که بتوانیم ارقامی از آن را در کشور کشت و به عنوان خوراک کارخانه های قند و واحدهای نیشکر در تابستان ارائه کنیم.
مسئول هماهنگی برنامه همکاری ایران – ایکریسات افزود: متعاقب بازدیدی که به همراه معاون محترم وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و همزمان با نشست محققان سورگوم در اسفندماه ۱۳۹۵ از ایکریسات داشتیم در مهرماه گذشته هیاتی از ایکریسات در سفر به ایران از موسسات تحقیقات کشاورزی بازدید کردند و مقرر شد همکاری هایی پژوهشی در زمینه سورگوم و ارزن، غذاهای هوشمند و مدیریت تلفیقی حوزه آبخیز داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: پروژه های تدوین شده در راستای همکاری های تحقیقاتی ایران و ایکرسات شامل طرح افزایش تولید سورگوم دانه ای و علوفه ای در ایران برای ارتقایتولید و بهبود زندگی کشاورزان، تولیدارزن مرواریدی با کاربرد علوفه ای و دانه ای،پروژه نخود با تاکید بر مناطق دیم، توسعه اسمارت فودها در ایران و طرح مدیریت حوزه آبخیز است.
ناخدا افزود: هدف اصلی پروژه تولید سورگوم، تولید ارقام سورگوم پرمحصول دانه ای و علوفه ای و متحمل به تنش های زیستی و غیر زیستی در مناطق هدف در ایران، ترویج و ارائه دستاوردهای تحقیقاتی به کشاورزان در قالب یک پکیج کامل، تولید علوفه باکیفیت، تلفیق تحقیقات با بخش اجرا و واحدهای کشت و صنعت است.
مهندس فرامک عزیز کریمی، مدیرکل امور غلات و محصولات اساسی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی هم در این نشست، با بیان اینکه تامین علوفه مورد نیاز دام جهت تولید شیر و گوشت از اولویت های معاونت زراعت است، اظهار داشت: در پی کاهش بارش ها و گسترش خشکسالی برنامه های ما نیز اصلاح شده؛ به طوری که از کشت ۴۰۰ هزار هکتار ذرت دانه ای به ۲۰۰ هزار هکتار رسیده ایم.
وی گفت: با توجه به تغییر اقلیم راهی جز توسعه کشت و مصرف سورگوم و ارزن نداریم. تولید ذرت دانه ای و سیلویی همه جا کند شده و حتی سطح زیرکشت یونجه هم با توجه به کم آبی کم می شود، پس چه بخواهیم و چه نخواهیم باید نسخه جدیدی برای کشاورزان بپیچیم.
وی با تاکید بر اهمیت گسترش همکاری های علمی بین المللی در حوزه کشاورزی به دستاوردهای موفق همکاری ایران با ایکاردا (مرکز بین المللی پژوهش کشاورزی در مناطق دیم) اشاره کرد و گفت: این قبیل ارتباطات و همکاری های بین المللی در حوزه تحقیقات به انتقال دانش و گسترش آن در بخش اجرا کمک کرده و منشاء دستاوردها و موفقیت های تازه خواهد بود.
عزیزکریمی با اشاره به مزایای توسعه کشت سورگوم، هم به عنوان علوفه و هم به عنوان سورگوم دانه ای که در بیماران سلیاکی هم قابل استفاده است، اظهار داشت: امیدوارم در راستای همکاری با ایکریسات هر چه زودتر به ژرم پلاسم های مناسب سورگوم و نخود علوفه ای دست پیدا کنیم و بتوانیم برنامه های توسعه کشت سورگوم را طبق هدف گذاری های صورت گرفته پیش ببریم.
وی افزود: البته در کشت سورگوم رویکرد ما این است که کشت این علوفه توسط دامداران صورت بگیرد نه این که علوفه در منطقه ای کشت شود و دامداری آن را نخرد.
مصطفی نجفی، مدیر تولیدات زراعی و مسئول مزرعه کشت و صنعت صفاری ورامین هم در سخنانی با ابراز خرسندی از برگزاری این نشست و فراهم شدن فرصت ارتباط هر چه بیشتر تولیدکنندگان با بخش تحقیقات اظهار داشت: تغییر اقلیم از نظر من یک فرصت طلایی است تا گیاهان جدیدی را جایگزین گیاهان قبلی کرده و بهره وری را افزایش دهیم.
وی گفت: در این واحد صنعتی همکاری تحقیقاتی خوبی با مراکز پژوهشی مختلف و معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته و روی انواع ارقام علوفه ای جدید کار می کنیم و امسال تصمیم داریم پایلوتی در زمینه گیاهان علوفه ای زمستانه ایجاد کنیم.
وی با اذعان به اینکه در صورت وجود شرایط مساعد آبی، پروتئین تولیدی از ذرت بیش از سورگوم است بهره وری میزان آب را عاملی تعیین کننده در انتخاب ارقام علوفه ای عنوان کرد و گفت: واحدهای کشت و صنعت باید بسته به شرایط و کیفیت آب و خاک تصمیم بگیرند که ذرت علوفه ای بهتر جواب می دهد یا سورگوم.
نجفی در پایان با اشاره به اهمیت انتقال بذر ارقام بهینه گیاهان علوفه ای به کشور از شرایط نامطلوب نگهداری نمونه بذرهای وارداتی در گمرک به منظور تحقیقات انتقاد کرد و گفت: گاه بذر وارداتی تا چند ماه در شرایط نامطلوب در انبارهای گمرک نگهداری می شود و در شرایطی ترخیص می شود که کاملا آسیب دیده است و دیگر قابلیت کشت ندارد.
گفتنی است در این نشست محققان و اعضای هیات علمی برخی از موسسات تحقیقاتی وابسته به سازمان تحقیقات و تعدادی از فعالان بخش خصوصی حوزه کشاورزی حضور داشتند.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند