محققان دانشگاه تربیت مدرس برای نخستین بار موفق به ساخت محیط انجماد اسپرم با استفاده از سویا شدند.
به گزارش دیده‌بان علم ایران پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس برای اولین بار در جهان با هدف حذف آلودگی محیط های انجماد اسپرم موجود جهانی که بر پایه لیپو پروتئین‌های زرده تخم مرغ است از گیاه سویا استفاده کردند. با تولید این محیط انجماد بومی به صورت صنعتی در کشور، واردات اسپرم فریز شده که هزینه‌های هنگفتی را تحمیل می کند کاهش می‌یابد.
دکتر محسن شرفی از مجریان این طرح تحفیقاتی با تاکید بر این که فریز اسپرم در دو زمینه کاربردهای زیادی دارد، گفت: عرصه اول درمان و حفظ باروری است. در حال حاضر بنا به دلایلی مانند بیماری سرطان افراد نیاز به شیمی درمانی دارند که در این صورت مبتلایان سلول‌های جنسی خود را از دست می‌دهند؛ از این رو فریز اسپرم اولین گام در حفظ باروری در مردان به شمار می‌رود.
وی عرصه صنعت را دومین زمینه کاربرد فریز اسپرم دانست و ادامه داد: برای واردات اسپرم فریز شده هزینه‌های هنگفتی به کشور تحمیل می‌شود و با توجه به اهمیت این امر پروژه‌ای را با عنوان «بهینه کردن روش انجماد اسپرم حیوانات اهلی با استفاده از یک محیط انجمادی گیاهی» تعریف کردیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس هدف از اجرای این طرح را ارائه فرمول ساخت محیط انجماد اسپرم ذکر کرد و یادآور شد: این محیط انجماد برای ۴ گونه حیوانی فراهم شده و در فاز نیمه تجاری قرار دارد و برای انسان نیز این محیط انجماد در حال توسعه است.
دکتر شرفی به تفاوت این محیط انجماد با سایر محیط‌های انجماد اشاره کرد و گفت: با اجرای این طرح تحقیقاتی برای اولین بار در دنیا در این نگهدارنده یا محیط کشت اسپرم، از ماده گیاهی به نام «فسفاته بیوکلین» که مستخرج از شیره سویا است، استفاده شده است؛ ضمن آن که این محیط کشت بومی و ساخت کشور است. این محیط قادر است با ایجاد لایه‌ای در پیرامون اسپرم آن را در برابر کریستالهای یخ محافظت می‌کند.
وی با تاکید بر این‌که این محیط کشت عاری از آلودگی است، اظهار کرد: محیط‌های انجماد موجود در بازارهای جهانی بر پایه لیپو پروتئین‌های زرده تخم مرغ است و یکی از مشکلات اصلی این محیط‌های انجماد به ویژه در ۵ سال اخیر، انتقال آلودگی به کشورها است.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر این که زرده تخم مرغ منبع آلودگی است، در این باره توضیح داد: اسپرمی که از سایر کشورها به ایران وارد می‌شود، با احتمال بالا همراه با آلودگی‌های باکتری است و محققان دنیا درصدد هستند تا این محیط‌ها را عاری از منابع حیوانی کنند تا میزان انتقال آلودگی‌ها را کاهش دهند.
وی اضافه کرد: ما برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ به پیشنهاد پژوهشگاه رویان وارد این حوزه شدیم تا بتوانیم با ترکیبی مشابه زرده تخم مرغ از منابع گیاهی دست یابیم که پس از ۲ سال توانستیم این منبع را از سویا استخراج کنیم. این منبع یک لایه مشابه لیپو پروتئین زرده تخم مرغ است و زمانی که در فرایند انجماد قرار می‌گیرد، لایه‌ای در اطراف اسپرم ایجاد می‌کند و این لایه اجازه نمی‌دهد به اسپرم در فرایند انجماد آسیبی وارد کند.
دکتر شرفی، دمای فرایند انجماد را منهای ۱۹۶ درجه سانتیگراد ذکر کرد و افزود: قرار است اسپرم برای سال‌ها در این محیط انجماد باقی بماند که خوشبختانه اولین مقالات این تحقیقات را در سال ۲۰۱۰ منتشر کردیم که ۱۰۰ بار مورد ارجاع قرار گرفته است و پیشنهاداتی در زمینه تجاری سازی در خارج کشور داشتیم، ولی درصدد هستیم تا این محصول را در قالب شرکت دانش بنیان در کشور به مرحله تجاری‌سازی برسانیم.
مجری طرح، درباره دلایل استفاده از گیاه سویا در این مطالعات گفت: لیپو پروتئین مشابه زرده تخم مرغ را تنها در گیاه سویا یافتیم و ممکن است در سایر منابع گیاهی موجود باشد؛ ولی دو مشکل «نحوه استخراج آن» و «اقتصادی بودن آن» وجود دارد، از این رو ممکن است این ماده در سایر گیاهان وجود داشته باشد ولی استخراج آن مقرون به صرفه نباشد. بر این اساس بهترین گزینه برای ما گیاه سویا بود؛ چراکه استخراج این ماده ساده‌تر از سایر منابع گیاهی است.
استادیار فیزیولوژی دام دانشگاه اضافه کرد: اولین فاز مطالعات ما برای محیط انجماد اسپرم گوسفند بوده و پس از آن بر روی گونه بز، پرندگان و در حال حاضر بر روی گاو در حال انجام است؛ چون این گونه‌های حیوانی جزو حیوانات صنعتی کشور هستند و به کشور سالیانه حدود ۲ میلیون اسپرم برای تلقیح گاو وارد می‌شود؛ بنابراین بر روی این ۴ گونه متمرکز شدیم، چون هم از نظر استفاده بسیار گسترده است و هم دسترسی به اسپرم آنها آسانتر است. هم‌اکنون استفاده از این روش در انجماد اسپرم گاو، قوچ، بز و خروس به طور کامل اجرا و بهینه‌سازی شده است.
دکتر شرفی با بیان این‌که این مطالعات آزمایشگاهی را بر روی اسپرم انسان از دو سال قبل آغاز کردیم، گفت: از آنجایی که انسان دارای ویژگی‌های خاصی است؛ بنابراین این مطالعات با احتیاط بیشتری در حال پیگیری است.
به گفته این محقق، فسفاته بیوکلین در انسان موجب چسبندگی و تحریک واکنش آکوزوم در اسپرم انسان می‌شود و آنها در تلاش هستند تا با سونی‌کید کردن این محیط برای گونه‌های انسانی این مشکل را برطرف کنند. در فرایند سونی‌کید ذرات لستین سویا در قدرت بالا خرد می‌شوند تا اجازه داده نشود این ذرات موجب اتصال اسپرم به یکدیگر و در نهایت ناباروری در مردان شود.
وی ابراز امیدواری کرد که تا یک سال آینده این محیط انجماد به صورت صنعتی تولید شود.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند