نقشه جدید گسل‌های لرزه‌زای اصلی درون و پیرامونی شهر تهران با تلاش گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور تهیه شد.
به گزارش دیده‌بان علم ایران دکتر شهریار سلیمانی آزاد ، پژوهشگر گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی این سازمان از شناسایی و بروزرسانی نقشه گسل‌های تهران خبر داد و گفت: بر اساس موقعیت جمعیتی، اقتصادی و سیاسی تهران در چنین گستره دارای پیشینه لرزه‌خیزی، شناسایی هرچه کاملتر گسل‌های جنبا و لرزه‌زا جهت انجام طرح‌های هر چه مقرون به صرفه‌تر برای احداث سازه‌های مقاوم در برابر رخداد زمینلرزه، ضروری است.
وی از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به عنوان متولی شناسایی سرچشمه‌های لرزه‌زا با اطلاعات جامع و دقیق در کشور یاد کرد و افزود: پیرو درخواست بعضی ارگان‌ها بخصوص شورای شهر تهران از این سازمان، گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی بر پایه تجارب و پروژه‌های ملی و بین‌المللی به ثمر رسیده با همکاری پایگاه ملی داده‌های علوم زمین اقدام به بروزرسانی نقشه گسل‌های جنبای گستره تهران کرد.
وی شناسایی و معرفی ۵ پهنه گسلی جنبا با قابلیت ایجاد زمین لرزه‌های اثرگذار در گستره تهران و پیرامون را به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای پژوهشی گروه لرزه‌زمین ساخت و زلزله‌شناسی سازمان در طی سالیان اخیر عنوان کرد و گفت: مهم‌ترین آنها یک پهنه پی‌سنگی بسیار جوان و فعال با پتانسیل ایجاد خطر در داخل شهر تهران است که طبق بررسی‌های مشترک ما با دانشگاه پوک‌یانگ مناطق تپه ماهوری لویزان، عباس‌آباد، برج میلاد، چیتگر و کوهک را با هندسه‌ای نردبامی و درازایی قابل توجه شامل می‌شود.
این محقق با بیان این‌که تاکنون از گسل‌های به ظاهر کوتاه‌تر ولی در واقع پیوسته، پی‌سنگی و بلند داخلی شهر تهران غفلت شده، یادآور شد: از دیگر پهنه‌های گسلی شناسایی شده ۲ پهنه گستره غربی تهران در کرج و پیرامونش و دو گستره در شرق تهران تا شهرستان دماوند را در برمی‌گیرد.
پژوهشگرگروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی خاطرنشان کرد: متاسفانه با تمرکز جمعیتی انجام شده در گستره‌های خطرناک یادشده به دنبال شهرک‌سازی و به منظور کاهش بار جمعیتی تهران در دهه‌های اخیر، جمعیت بسیار زیادی در شهرهایی همچون پردیس و هشتگرد در معرض آسیب جدی قرار گرفته‌اند.
سلیمانی ضمن اشاره به پژوهش‌های داخلی و بین‌المللی که از سال ۱۹۵۵ میلادی روی پهنه‌های مخاطره‌آمیز زمین لرزه‌ای تهران انجام شده از شناسایی گسل‌های با تظاهر بارزتر همچون مشا، شمال تهران، پارچین، جنوب و شمال ری، کهریزک و… تاکنون خبر داد و گفت: بررسی‌های برخی پژوهشگران پیشکسوت نیز نشانگر وجود گسله‌هایی کوتاه‌تر در داخل تهران بوده که با توجه به ساخت‌وسازهای انجام شده در طی ۵۰ سال گذشته، شناسایی و مشاهده کاملتر این ساختارها مستلزم انجام مطالعات دقیقتر بود.
وی مهم‌ترین و نخستین امر برای انجام یک بررسی نظام‌مند و هدفمند علمی را طرح سوالی کاربردی و زیبا و نه کشف اتفاقی و یا بدون شناخت بنیادین دانست و افزود: از این‌رو، تیم تخصصی گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی از مدیریت مخاطرات زمین‌شناختی با توجه به بررسی آماری میزان جابجایی‌های بزرگ و غیرعادی اندازه‌گیری شده و نیز تکرار و مشابهت آنها روی تکه‌های گسلی کوتاه‌تر در داخل تهران و نیز هندسه گسترش آنها در سطح زمین به طرح این سوال که آیا گسلی پی‌سنگی و بزرگتر در زیر آبرفت‌های کوهپایه‌ای گستره تهران قرار گرفته، پرداخت.
این پژوهشگر در ادامه تصریح کرد: سال‌ها پیش، محققانی همچون ریبن، پدرامی و یا دکتر مانوئل بربریان (از همکاران قدیمی گروه لرزه زمین‌ساخت سازمان) شناسایی برخی از این گسل‌های جوان کوتاه در دشت تهران را انجام و در قالب نقشه و… مستند‌سازی کرده بودند.
وی، درباره روش‌های علمی به کار رفته برای شناسایی گسل‌های داخل تهران و تشابه و تفاوت با روش‌های قبلی، تصریح کرد: برای بررسی و شناسایی گسل‌ها در سطح و عمق زمین به استفاده از روش‌های مورفوتکتونیکی و نیز روش‌های تحت‌الارضی مثل مقاطع ژئوفیزیکی برای تعیین ارتباط ساختاری این شکستی‌ها و گسل‌ها و همچنین سن‌سنجی حرکات آن نیز پرداخته‌ایم که بررسی‌های ما علاوه بر تعیین ابعاد و سازوکار، گویای حرکات جوانتر و بیشتر این گسل پی‌سنگی در قیاس با دیگر گسل‌های این گستره است.
سلیمانی، با بیان این‌که مطالعات انجام شده طی چند دهه گذشته را مورد بررسی قرار دادیم و روی گسل‌های شناخته شده قبلی از دیدگاه دیرینه لرزه‌شناختی تمرکز کردیم تا ارتباط زمانی و مکانی رخداد زمینلرزه‌های تاریخی و پیش از تاریخ را بررسی کنیم، افزود: خوشبختانه تلاش‌ها در این بخش روشنگر محل تعدادی از رخدادها و ویژگی‌های زمینلرزهای آنها است که با این وجود، عدم شناسایی گسل‌های مسبب رخداد برخی از این زمینلرزه‌های قدیمی از مهم‌ترین دلایل تداوم بررسی‌های لرزه زمین‌ساختی ما در گستره تهران بزرگ است.
پژوهشگرگروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی؛ داشتن شهر ایمن از دیدگاه زمینلرزه را ملزم به ساخت‌وساز مقاوم مقرون به صرفه برای حفاظت از جان و مال مردم عنوان کرد و گفت: برای این کار نیازمند انجام مطالعات برآورد خطر زمینلرزه هستیم که در گام نخست شناسایی گسل‌های دارای توان لرزه‌زایی بطور کامل و دقیق باید انجام شود تا در گام‌های بعدی این اطلاعات در اختیار ارگان‌های متولی برای ساخت‌وساز مناسب قرار داده شود.
وی ضمن اشاره به مستندات تاریخی، وقوع زمینلرزهای به بزرگی ۷/۲ در سال ۱۸۳۰ میلادی در تهران را یادآور شد و خاطرنشان کرد: با انجام بررسی‌های دیرینه لرزه‌شناسی متوجه شدیم این زمینلرزه در منطقه لواسان و محل تلاقی گسل‌های مشا و شمال تهران اتفاق افتاده که ادامه بررسی‌های ما، شناسایی و ردیابی فعالیت گسل‌ها به سمت داخل شهر تهران را به همراه داشت.
به گزارش دیده‌بان علم ایران سلیمانی، با بیان این‌که با استفاده از همه روش‌های به روز دنیا در تلاش هستیم بانک داده‌های زمینلرزهای کشور را شکل دهیم، تصریح کرد: در قالب نقشه‌های جدید نسخه‌های اولیه را تولید کرده‌ایم که امید است بتوانیم در سطح ملی هم برای برآورد وضعیت خطر زمینلرزه استفاده کنیم.
این متخصص گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی، با بیان این‌که این اطلاعات باید در اختیار متولیان ساخت‌وساز قرار گیرد تا ساختمان‌های ایمن و مقرون به صرفه طراحی و اجرا کنند، افزود: ما با ارائه برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت و ضمن تعامل با شورای شهر به اهداف موردنظر جهت ایجاد شهری امن برای عموم جامعه تلاش خواهیم کرد.
وی در پایان یادآور شد: باید از کسانی که در راستای ایمن‌سازی ساخت‌وسازها و از این رو، در توسعه پایدار سرمایه‌های مادی و معنوی کشور گام برمی‌دارند تقدیر کرد و گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نیز به عنوان یک مجموعه تخصصی اطلاعات خود را بنا به وظیفه در اختیار متولیان این امر قرار خواهد داد.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند