به همت محققان بانک گیاهی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و در راستای اجرای طرح ملی «جمع‌آوری، ارزیابی و ایجاد کلکسیون خارج از رویشگاه زعفران‌های ایران» کلکسیونی از بنه همه گونه های ایرانی جنس زعفران ایجاد شد.
به گزارش دیده‌بان علم ایران، علیرضا دولتیاری، عضو هیات علمی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و مجری طرح با اشاره به جایگاه اقتصادی زعفران و نقش آن در معیشت کشاورزان گفت: «اگرچه همه مردم با زعفران آشنا هستند، متاسفانه بسیاری از جنبه‌های علمی و پژوهشی زعفران های ایران ناشناخته مانده بود. تا همین ۱۰ سال پیش تصور می‌شد تنها هشت گونه وحشی از زعفران در ایران وجود دارد، اما یافته‌های جدید تصویر متفاوتی ارائه می‌کند».
به گفته وی، در راستای اجرای این طرح ، ۵۰ روز فعالیت میدانی در ۱۵ استان کشور انجام شد و در نهایت کلکسیونی کم‌نظیر شامل حدودا ۸۰ جمعیت از ۲۲ گونه زعفران در مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاد دانشگاهی (استان البرز) ایجاد شد. این کلکسیون حاصل نمونه‌برداری گسترده از زیستگاه‌هایی طبیعی این جنس در کوه‌های کپه‌داغ، جنگل‌های هیرکانی، جنگل های ارسباران، مناطق کوهستانی البرز جنوبی و رشته کوه های زاگرس است.
مجری طرح با اعلام اینکه تمامی نمونه‌ها پس از بررسی دقیق آزمایشگاهی شناسنامه‌دار شده‌اند، افزود: «در نتیجه این تحقیقات، شش گونه جدید زعفران شامل C. azerbaijanicus، C. chiaicus، C. chionophilus، C. marandicus، C. pseudoiranicus و C. dolatyarii برای نخستین‌بار به دنیا معرفی شده است. همچنین چند گونه جدید دیگر نیز در حال معرفی هستند.»
در نتیجه امروزه تعداد گونه‌های شناخته‌شده زعفران در ایران از هشت گونه به ۲۶ گونه افزایش یافته است؛ هشت گونه پاییزگل و ۱۸ گونه بهارگل. دکتر دولتیاری افزود: «حدود ۷۰ درصد این گونه‌ها انحصاری ایران هستند و بسیاری از آنها در معرض خطر انقراض قرار دارند. مطالعات ما نشان داد سلسله‌کوه‌های زاگرس و البرز زیستگاه اصلی این جنس در کشور به‌شمار می‌آیند.»
وی با بیان اینکه تحقیقات کروموزومی و گرده‌شناسی این مجموعه در قالب دو مقاله بین‌المللی منتشر شده است، توضیح داد: «تنوع کروموزومی یکی از عوامل مهم در فرایند گونه‌زایی در زعفران‌ها بوده و این داده‌ها می‌تواند در شناخت روابط تبارشناسی و حتی تولید هیبریدهای زینتی بسیار ارزشمند باشد.«
به گفته مجری طرح، در ادامه مطالعات، بررسی‌های مولکولی و فیتوشیمی نیز در حال انجام است و اندازه‌گیری دقیق میزان ترکیبات ارزشمند مانند کروسین، پیکوکروسین و سافرانال در گونه‌های وحشی جریان دارد.
دولتیاری در پایان با اشاره به ظرفیت‌های علمى کشور تأکید کرد: «در صورت تأمین حمایت‌های لازم، مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران توانایی ایجاد کلکسیون‌های مشابه برای سایر گیاهان پیازی بومی کشور را دارد. بسیاری از گونه‌های زینتی کاشته‌شده در فضاهای سبز شهری وارداتی هستند؛ ما می‌توانیم گونه‌های بومی سازگار با اقلیم ایران را معرفی و جایگزین کنیم.»
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند