محققان پژوهشکده علوم زیستی پژوهشگاه دانش های بنیادی موفق به ارائه روشی نوین برای تست گروهی افراد در غربالگری کووید ۱۹ شدند که علاوه بر کاهش تعداد تست لازم، باعث کاهش میزان نتایج منفی کاذب نسبت به سایر روش های متداول تست گروهی می شود.
به گزارش خبرنگار دیده‌بان علم ایران، دکتر امیررضا علیزاد، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زیستی پژوهشگاه دانش های بنیادی اظهار داشت: لازم است همزمان با دوران بیماری کووید ۱۹ و رفع محدودیت های اجتماعی و بازگشایی کسب وکارها، غربالگری های گروهی از افراد حاضر در یک سازمان و مجموعه انجام شود تا در صورت ابتلای تعداد اندکی از افراد، آنها سریعاً قرنطینه شوند و باعث آلوده شدن سایر نیروهای فعال نشوند. بدین منظور، بهتر است به جای استفاده از یک کیت تشخیص برای هر نفر، از روش های تست گروهی استفاده شود تا به تعداد کمتری تست برای تشخیص افراد مبتلا در یک گروه نیازمند باشیم.
وی خاطرنشان کرد: در روش تست گروهی، نمونه های چندین نفر با یکدیگر مخلوط شده و تنها از یک تست برای این نمونه ها استفاده می شود. در صورتی که پاسخ این تست منفی باشد، پاسخ تست همۀ اعضای این گروه منفی تلقی می شود و عدم تست انفرادی تک تک افراد این گروه باعث کاهش تعداد تست لازم می گردد. در صورت مثبت شدن نتیجه تست یک گروه، باید نمونه های هر یک از اعضای گروه به صورت انفرادی تست شوند تا فرد یا افراد آلوده شناسایی شوند.
علیزاد با اشاره به این که تست گروهی روش جدیدی نیست و از زمان جنگ جهانی دوم برای غربالگری بیماری های مختلف استفاده می شده تصریح کرد: تمام روشهای تشخیص بیماری های مختلف، دارای احتمال بروز خطای منفی کاذب (عدم تشخیص فرد مبتلا به بیماری) می باشند. منتها این خطا در روش RT-PCR که رایج ترین روش تشخیص بیماری کووید ۱۹ می باشد، به مراتب بیشتر است که همین مورد می تواند باعث آسیب پذیری روش های تست گروهی برای تشخیص بیماری کووید ۱۹ شود. اگر در یک گروه، فرد یا افراد آلوده ای باشند و نتیجۀ تست گروه منفی کاذب شود، باعث می شود که افراد آلوده آن گروه قرنطینه نشوند و وارد اجتماع شده و سبب آلودگی سایر افراد شوند. لذا لازم است از روشی برای تست گروهی استفاده شود که علاوه بر کاهش تعداد تست لازم، در برابر منفی کاذب نیز از مقاومت بیشتری برخوردار باشد.
علیزاد خاطرنشان کرد: در تست گروهی کووید ۱۹ در دو جا ممکن است خطای منفی کاذب اتفاق بیافتد. یکی در تشخیص گروه دارای فرد آلوده و دیگری در تست فردی روی اعضای این گروه که در مورد تست فردی کاری نمی توانیم کنیم، ولی موفق شده ایم با الگوریتم ارائه شده، حساسیت و دقت تشخیص گروه دارای فرد آلوده را بالا ببریم.
وی تصریح کرد: اگر برای شناسایی افراد آلوده از روش معمول ( تست فردی) استفاده شود و ۲۰ درصد در تشخیص فرد آلوده خطای منفی کاذب داشته باشیم، احتمال پیدا کردن فرد آلوده ۸۰ درصد است. اگر از روش های تست گروهی معمول استفاده کنیم که ۲۰ درصد در تشخیص گروه دارای فرد آلوده و ۲۰ درصد در تشخیص فرد آلوده خطا دارند، احتمال پیدا کردن فرد آلوده ۶۴ درصد است. در حالی که اگر از روش تست گروهی مبتنی بر الگوریتم ارائه شده در تحقیقات ما استفاده شود، احتمال تشخیص گروه آلوده از ۸۰ درصد به ۹۶ درصد افزایش می یابد و در مجموع احتمال تشخیص فرد آلوده از ۶۳ درصد به ۷۷ درصد افزایش می یابد.
وی خاطرنشان کرد: روش پیشنهادی، برای آزمایش غربالگری بر روی پرسنل پژوهشگاه دانش های بنیادی مورد استفاده قرار گرفت. در این غربالگری، در مجموع ٢۶٣ نمونه وجود داشت که با استفاده از روش پیشنهادی، تنها نیاز به ٩٨ تست بود که در انتها دو فرد آلوده به بیماری کووید ۱۹تشخیص داده شدند. به عبارتی، در مقایسه با روش آزمایش فردی، ۶٣ درصد در تعداد تست های مورد نیاز صرفه جویی شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش های بنیادی تصریح کرد: وبگاهی به نشانی groupmix.ipm.ir طراحی شده است تا آزمایشگاه ها را برای پیاده سازی این روش جدید غربالگری راهنمایی کند.
دکتر مهدی صادقی، رئیس پژوهشکده علوم زیستی پژوهشگاه دانش های بنیادی هم با اشاره به راهبردهای مختلفی که برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ در دنیا پیش گرفته شده است گفت: در همان ابتدا که این بیماری بروز کرد معلوم بود که تولید دارویی جدید برای آن بسیار دور از ذهن است، لذا سراغ داروهایی رفتند که از قبل برای استفاده در سایر بیماری ها عرضه شده یا در مرحله تولید یا تست بودند.
در مورد واکسن هم مشخص بود که تهیه و انجام تست های بالینی حداقل دو سال زمان می برد اما استراتژی سوم که اغلب کشورهای موفق از آن استفاده کردند شکستن زنجیره انتقال بیماری با شناسایی بیماران بود.
وی خاطرنشان کرد: البته این استراتژی هم محدودیت‌های خاص خود را دارد. ایراد اساسی این جاست که ممکن است افرادی که برای تست مراجعه می کنند در دوره نهفتگی بیماری باشند که ویروس چندان قابل تشخیص نیست، اما فرد مبتلا می تواند با سرعتی بالا ویروس را منتقل کند.
صادقی تصریح کرد: روش دیگری که برای شناسایی افراد آلوده به این ویروس وجود دارد، غربالگری عمومی به صورت تصادفی است. کاری که چین انجام داد و توانست قبل از واکسیناسیون مردم علیه ویروس، انتقال بیماری را کنترل کند. استراتژی چینی ها بدین صورت بود که اگر مثلا در یک شهر پنج میلیون نفری، چهار نفر بیمار گزارش می شد، ظرف چند روز از همه تست می گرفتند و بدین ترتیب تمام کانون های انتشار را در نطفه خفه کردند.
وی خاطر نشان کرد: در اکثر کشورها به جای غربالگری عمومی از مردم خواسته شده در صورتی که علائم بیماری کووید ۱۹ را در خود یا اطرافیان دیدند، فرد مشکوک را برای دادن تست تشخیصی به مراکز بهداشتی درمانی ببرند. در حالی که هزینه انجام تست برای اکثر خانواده ها بسیار بالاست. این در شرایطی است که با روش تست گروهی می توان مثلا در عرض چند روز پنج میلیون نفر را غربالگری کرد.
صادقی تصریح کرد: پیشنهاد ما به وزارت بهداشت این است که با توجه به هزینه‌ها و زمان کمتر مورد نیاز، از تست های گروهی به عنوان راهبردی مناسب برای شناسایی مبتلایان به کووید ۱۹ استفاده کند. البته با توجه به حساسیت پایین روش PCR که در تست گروهی هم استفاده می شود و می تواند مشکل سازتر از تست های فردی باشد، توانستیم الگوریتمی ارائه کنیم که در غربالگری گروهی انجام شده در پژوهشگاه دانش های بنیادی هم دقت بالای خود را اثبات کرد.
وی در پاسخ به این سوال که تست های گروهی در چه شرایطی بهتر جواب می دهند گفت: تست گروهی برای غربالگری هایی است که احتمال ابتلای دو، سه درصد جمعیت مورد نظر را می دهند و برای شناسایی افراد علامتدار که مثلا ممکن است ۵۰ درصد آنها بیمار باشند مناسب نیست.
صادقی با بیان این که تست گروهی حداقل در شهرهای کوچک – که اتفاقا کانون های اصلی آلودگی هم هستند – قابل استفاده است اظهار داشت: اگر مدیریت با اراده ای باشد، یک شهر ۲۰ هزار نفری را می توان ظرف مدت کوتاهی با ۷ هزار و ۵۰۰ تست غربالگری و افراد آلوده به ویروس را شناسایی کرد.
وی در پاسخ به این سوال که در تست گروهی چند نمونه را می توان با هم تست کرد گفت: وقتی نمونه ها روی هم ریخته می شوند و رقیق و رقیق تر می شوند، دقت و حساسیت تشخیص پایین می آید. البته این که تعداد بهینه نمونه های قابل تست به روش تست گروهی چه قدر است به الگوریتم استفاده شده، جمعیت مورد بررسی و شرایط آن و پیش بینی و حدس اولیه (درباره درصد مبتلایان در جمعیت مورد بررسی) و محدودیت های عملی دستگاه تشخیص بیماری بستگی دارد که بررسی های ما نشان داده است که برای غربالگری کووید ۱۹ بهتر است از پنج یا شش نمونه تجاوز نکند.
صادقی در پایان تصریح کرد: به موازات کار بر روی الگوریتم های تست گروهی سعی کرده ایم دستگاهی فیزیکی هم تولید کنیم که به روشی سریع تر، دقیق تر، کم هزینه تر و آسانتر از PCR قادر به تشخیص نمونه های آلوده به ویروس باشد.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند