براساس تازه ترین گزارش «شمارش معکوس تاثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامت» مجله «لنست» که توسط محققانی از ۳۵ موسسه جهانی از جمله پژوهشگرانی از ایران تهیه شده تغییرات اقلیمی در حال وقوع، آثار نامطلوب زیادی در سلامت افراد دارد و اگر اقدامی صورت نگیرد، گرم شدن کره زمین، باعث تغییرات فاحشی در طول عمر و کیفیت زندگی کودکانی می شود که امروزه متولد می شوند.
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، گزارش «شمارش معکوس تاثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامت» (Lancet Countdown on Health and Climate Change) که در دستور جلسه کنفرانس اقلیم سازمان ملل قرار گرفته نیز با همکاری دکتر مازیار مرادی لاکه، محقق مرکز تحقیقات طب پیشگیری و سلامت دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر میثم طباطبایی، عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر مهناز ربانی ها و دکتر فریدون عوفی، اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تدوین شده است.
گزارش شمارش معکوس در مورد سلامت و تغییرات اقلیمی مجله لنست
یک تحلیل جامع سالیانه است که تغییرات ۴۱ شاخص مرتبط با تاثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامت را بررسی می کند و نشان می دهد که برای رسیدن به اهداف توافق پاریس، چه کارهایی باید انجام شود.
این پروژه با همکاری ۱۲۰ متخصص از سازمان جهانی بهداشت، بانک جهانی و ۳۳ دانشگاه و موسسه پژوهشی از جمله کالج یونیورسیتی لندن، دانشگاه های واشنگتن و ویرجینیا تک آمریکا، دانشگاه سیدنی استرالیا، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه ژنو، دانشگاه ساسکس انگلستان، دانشگاه شینهوای چین، مرکز اروپایی سلامت انسان و محیط زیست و
موسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران اجرا می شود.
این گزارش هر ساله یک هفته قبل از کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در ماه دسامبر منتشر می شود و همزمان با انتشار آن، رویدادهای علمی خبری مختلفی در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران برای اعلام نتایج گزارش و اطلاع رسانی عمومی در خصوص اهمیت تاثیرات تغییر اقلیم بر سلامت و محیط زیست برگزار می شود.
رویداد تهران قرار بود آبان امسال در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شود که با توجه به حضور تعدادی از محققان ایرانی پروژه در خارج و عدم امکان ارتباط تصویری اینترنتی با آنها به دلیل قطع اینترنت در جریان اعتراضات آبان ماه ۹۸ امکان آن فراهم نشد تا نهایتا سی ام آذرماه در این دانشگاه برگزار شد.
تغییرات اقلیمی در شرایط اورژانس
«امسال، اثرات پرشتاب تغییرات اقلیمی از هر زمان دیگری شفافتر شده است» این گفته پروفسور هوق مونقومری (Hugh Montgomery) یکی از دو رییس Lancet countdown و رییس موسسه سلامت و عملکرد انسانی در یونیورسیتی کالج لندن است.
وی ادامه می دهد: «بیشترین دماهای ثبت شده در اروپای غربی و آتش سوزی های طبیعی در سیبری، کویینزلند و کالیفرنیا باعث افزایش آسم، عفونت های تنفسی و گرمازدگی شده است. سطح آب دریاها از سطح خطر بالاتر رفته است. کودکان ما این شرایط اورژانسی اقلیمی را تشخیص می دهند و خواستار اقدام برای حفاظت در برابر آنها هستند، ما باید حرف آنها را گوش کنیم و به آن پاسخ دهیم.»
سال ۱۳۹۸ در ایران نیز با بارندگی های بی سابقه و سیل ویرانگر در بسیاری از استان های کشور آغاز شد؛ این پدیده نیز همانند خشکسالی های درازمدت و گرمای بی سابقه در تابستان سال گذشته، از پدیده های جوی مرتبط با تغییرات اقلیمی است.
این گزارش اخطار می دهد برای اینکه به اهداف اقلیمی سازمان ملل برسیم و از سلامت نسل بعدی محافظت کنیم، چشم انداز مصرف انرژی باید به طور اساسی تغییر کند. هیچ چیزی به جز کاهش سالیانه ۷.۴ درصد در تولید CO2 ناشی از سوخت های فسیلی بین سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۵۰، نمی تواند میزان گرمتر شدن کره زمین را به کمتر از ۱.۵ درجه سانتی گراد، محدود کند.
زمینی ۴ درجه گرمتر در جشن ۷۱ سالگی نوزادان امروز
اگر دنیا همین مسیر را بدون تغییر ادامه دهد، با انتشار بالای کربن و روند کنونی تغییرات اقلیمی، کودکی که امروز به دنیا می آید ، در تولد ۷۱ سالگی اش در زمینی زندگی خواهد کرد که ۴ درجه گرمتر است و سلامتی اش در هر مرحله از زندگی تهدید شده است.
به گفته دکتر نیک واتس (Nick Watts)، مدیر اجرایی Lancet countdown «کودکان به طور ویژه به خطرات سلامتی تغییرات اقلیم، حساس هستند. بدن و سیستم ایمنی آنان در حال تکامل است و آنها را نسبت به بیماری ها و آلودگی های محیطی، بیشتر آسیب پذیر می کند. این آسیب در ابتدای کودکی ایجاد شده و به شکل پایدار تا آخر عمر با فرد می ماند. بدون اقدام فوری تمام کشور ها در کاهش تولید گازهای گلخانه ای، تمامی دست آورد ها در زمینه سلامت و افزایش امید زندگی، مورد تهدید قرار می گیرند. تغییرات اقلیم سلامت یک نسل را تحت تاثیر قرار می دهد.»
براساس تازه ترین گزارش شمارش معکوس تغییرات اقلیمی و سلامت با افزایش دما و هزینه رو به افزایش غذا، شیرخواران نسبت به عوارض سوء تغذیه از جمله کاهش رشد، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات تکاملی طولانی مدت آسیب پذیر می شوند.
با افزایش دما، محصولات کشاورزی کم می شوند و این باعث تهدید امنیت غذایی و افزایش قیمت غذا خواهد شد. این در حالی است که طی ۳۰ سال گذشته، تولید بالقوه ذرت، ۴ درصد، گندم زمستانی، ۶ درصد، سویا، ۳ درصد و برنج ۴ درصد کاهش یافته است.
زمانی که قیمت غلات در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷رشد زیادی داشت، در کشورهایی مثل مصر، قیمت نان تا ۳۷ درصد بیشتر شد.
۲۰۱۸، سالی طلایی برای باکتری های عامل عفونت
کودکان همچنین در بین گروه هایی خواهند بود که بیشترین آسیب را در اثر افزایش بیماری های عفونی خواهند دید.
سال ۲۰۱۸ دومین سال در تاریخ بود که مساعدترین آب و هوا را برای گسترش باکتری هایی داشت که بیشتر موارد بیماری های اسهالی و عفونت زخم در دنیا را سبب می شوند.
طی ۳۰ سال گذشته، تعداد روزهایی که از نظر آب و هوایی برای رشد باکتری ویبریو (عامل بیماری وبا) مناسب بوده، دو برابر شده است. این خطر به صورت خاص در کشورهای حوزه دریای بالتیک با وجود ۱۰۷ روز مناسب برای باکتری ویبریو در سال ۲۰۱۸ و در شمال شرقی کشور آمریکا که آب دریا به سرعت در حال گرم شدن است، بیشتر است.
کودکان به طور ویژه به طغیان بیماری های عفونی که در اثر تغییرات دمایی و بارش ها ایجاد می شوند حساس هستند.
به طور مشابه، تغییر الگوهای اقلیمی، محیط مناسبی برای باکتری ویبریو کلرا در سایر مناطق هم ایجاد کرده، به نحوی که در سطح جهانی هم میزان این محیط ها از سال ۱۹۸۰ به میزان ۱۰% بیشتر شده است. این مساله، امکان ایجاد طغیان های وبا در کشورهایی که به طور معمول این بیماری وجود ندارد، را سبب می شود.
بیماری سالک (لیشمانیوز) نیز که به طور معمول در برخی از مناطق ایران وجود دارد، می تواند در اثر تغییرات اقلیمی و مناسب شدن شرایط برای پشه خاکی ناقل آن، گسترش یابد.
نوزادان امروز در طول نوجوانی خود با شرایط سخت تری از لحاظ آلودگی هوا مواجه خواهند بود. در کودکان و نوجوانان که ریه هایشان در حال تکامل است، هوای آلوده باعث کاهش عملکرد ریوی، بدتر شدن آسم و افزایش خطر حمله قلبی و سکته می شود.
در سال ۲۰۱۶، ۲.۹ میلیون مرگ زودرس در اثر آلودگی هوا با ذرات معلق ریز رخ داد که ۴۴۰ هزار مرگ زودرس، تنها به دلیل ذرات معلق ناشی از زغال سنگ (PM2.5) بوده و اگر تمام آلاینده های ناشی از زغال سنگ را در نظر بگیریم، به یک میلیون مرگ بالغ می شود. به گزارش دیده بان علم، این در حالی است که طبق گزارش اخیر لنست میزان تامین کل انرژی جهان از زغال سنگ از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ به میزان ۱.۷ درصد افزایش یافته و روند رو به کاهش قبلی را معکوس کرده است.
محققان می گویند که این تنها میتواند نوک کوه یخ باشد. اگر در اروپا میزان ذرات کوچک معلق به اندازه ای باشد که در سال ۲۰۱۶ بود، در طول زندگی نسل فعلی، ۱۲۹ میلیارد یورو در سال به دلیل بیماری های ناشی از آلودگی هوا و مرگ های زودرس، ضرر اقتصادی ایجاد می شود.
افزایش آتش سوزی های طبیعی در ۱۵۲ کشور دنیا
کودکان امروز در طول بزرگسالی هم با تهدید بیشتری از سمت سیل های شدید، خشکسالی های طولانی و آتش سوزی های طبیعی مواجه خواهد شد. مردم ۱۵۲ کشور از مجموع ۱۹۶ کشور، امروزه نسبت به سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ بیشتر در معرض آتش سوزی های طبیعی هستند که این آتش سوزی ها نسبت به سیل، ۴۸ برابر بار اقتصادی بیشتری دارند.
در هند به تنهایی، ۲۱ میلیون نفر در معرض چنین حوادثی بوده اند و در چین هم این تعداد ۱۷ میلیون نفر بوده که متحمل مرگ مستقیم یا بیماری های تنفسی در کنار تخریب منازل شده اند.
موج فزاینده گرما، تهدیدی جدی برای سلامت سالمندان
پیش بینی شده که ادامه دادن روند بدون تغییر، براساس وضعیت کنونی جهانی به طور متوسط باعث گرم زمین به اندازه ۴ تا ۷ درجه سانتیگراد تا پایان قرن خواهد شد.
در سال ۲۰۱۸ به عنوان چهارمین سال گرم ثبت شده در تاریخ، رکورد جدیدی در مواجهه با موج گرما ثبت شد.
تعداد افراد بالای ۶۵ سالی هم که در سال ۲۰۱۸ با موج گرما برخورد داشته اند، نسبت به سال ۲۰۰۰ به میزان ۲۲۰ میلیون نفر و نسبت به سال ۲۰۱۷، ۶۳ میلیون نفر افزایش داشته است.
افراد مسن دارای بیماری های مزمن ساکن در شهرهای اروپا و شرق مدیترانه، آسیب پذیرترین افراد نسبت به بیماریهای مرتبط با گرما مثل سکته قلبی و بیماری های کلیوی بوده اند. در سال گذشته در ژاپن ۳۲ میلیون مواجهه با موج گرمایی ثبت شده که معادل با مواجهه هر فرد بالای ۶۵ سال با یک موج گرمایی بوده است.
موج های گرمایی مکرر و طولانی تر، باعث تغییر در ظرفیت کاری در سطح جهانی خواهند شد. در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال ۲۰۰۰ حدود ۴۵ میلیارد ساعت کاری اضافه در دنیا به همین علت از دست رفته است. به گزارش دیده بان علم در سال گذشته، ۲۰ درصد از ساعت کاری بالقوه ی کارگرانی که به طور معمول در فضای آزاد در طول روز در جنوب آمریکا کار می کردند، به علت موج گرمایی طول کشیده از دست رفت.
نویسندگان گزارش اخیر لنست که خواهان قرارگیری موضوع تاثیرات سلامتی تغییرات اقلیمی در راس دستور جلسه کنفرانس اقلیم سازمان ملل (COP25) در ماه دسامبر بوده اند در عین حال امیدوارند که دنبال کردن توافق پاریس تا محدود کردن گرم شدن زمین به زیر ۲ درجه سانتیگراد به کودکی که امروز متولد شود این اجازه را می دهد که در جهانی بزرگ شود که در تولد ۳۱ سالگی اش، میزان تولید گازهای گلخانه ای به صفر رسیده باشد و این یک آینده سالم را برای نسل های آینده، تضمین می کند.
ضرورت اقدام فوری جهانی برای کاهش تهدیدات مرگبار تغییر اقلیم
دکتر ریچارد هورتون، سردبیر مجله Lancet از انجمن های درمانی و فعالان حوزه بهداشت جهانی خواست تا بسیج شوند: «بحران اقلیمی یکی از بزرگترین تهدید ها برای سلامت انسان هاست و جهان هنوز پاسخی که مناسب این چالش بی سابقه باشد را ندیده است. در حالی که قرار است توافقنامه پاریس در ۲۰۲۰ به طور کامل اجرایی شود، ما نمی توانیم با این سطح از درگیرنشدن در مساله کنار بیاییم.
نیاز است تا گروه های بالینی، فعالان سلامت جهانی و پژوهشگران به یکدیگر پیوسته و رهبران بین‌المللی را برای محافظت درمقابل تهدید قریب‌الوقوعی که کودکان و سلامتی آنها را در طول عمر تهدید می کند، به چالش بکشند.
اگر اقدامات جهانی با اهداف توافقنامه ی پاریس هم‌راستا باشد، می توان گرمایش کره زمین را به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد محدود کرد.
کودکی که امروز در انگلستان متولد شده، می تواند در تولد شش سالگی خود پایان استفاده از زغال سنگ را به همراه افزایش استفاده از انرژی خورشیدی و بادی و درنتیجه هوایی پاک‌تر را، تجربه کند.
وقتی ۲۱ساله بشوند، در فرانسه آخرین ماشین های بنزینی و دیزلی، به فروش خواهند رسید؛ همچنین جاده هایی مخصوص دوچرخه و فضاهای سبز به منظور شهرهایی سالم تر و قابل سکونت تر ایجاد خواهد شد. همراه با تولد ۳۱سالگی، آنها می توانند شاهد دنیایی باشند که در آن ورود و خروج گازهای گلخانه ای به اتمسفر به تعادل رسیده است و آینده ای سالم‌تر (هوایی پاک تر، آب آشامیدنی سالم تر و غذاهای مغذی تر) برای نسل های آینده فراهم می شود.
با وجود گستردگی این چالش، این گزارش چند دلیل برای خوشبینی محتاطانه ارائه میدهد:
رشد انرژی های تجدیدپذیر ۴۵% از کل رشد تولید انرژی را در سال ۲۰۱۸ به خود اختصاص داد (۲۱% از طریق انرژی بادی و خورشیدی) استفاده از انرژی الکتریکی به عنوان یک سوخت برای حمل و نقل جاده ای حدود ۲۱% در جهان از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ رشد داشته است و تولید الکتریستیه با روش های که منجر به تولید کربن کمتری شود، یک‌سوم از کل تولید برق را در سال ۲۰۱۶ به خود اختصاص داد.
نویسندگان Lancet Countdown خواستار اقدام جسورانه ای برای ایجاد تغییرات اساسی برروی تاثیرات عظیم تغییرات اقلیمی بر روی سلامت شده اند:
۱. اقدام سریع و کامل درجهت پایان دادن به انرژی زغال‌سنگی در سرتاسر جهان
۲. اطمینان از پیوستن کشور های با درآمد بالا به تعهدات بین‌المللی در زمینه تامین مالی سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار، برای کمک به کشورهای با درآمد پایین تا سال ۲۰۲۰
۳. افزایش قابل دسترس، ارزان و کارای سیستم های حمل و نقل عمومی و فعال به ویژه دوچرخه سواری و پیاده روی (به عنوان مثال ایجاد جاده های مخصوص دوچرخه سواری و اجاره ی دوچرخه یا طرح های خرید)
۴. سرمایه گذاری های اساسی دررابطه با سازگاری سیستم سلامتی برای اطمینان از اینکه آسیب های تغییرات اقلیمی به سلامت، ظرفیت خدمات بهداشتی و اورژانسی را برای بیماران، تحت الشعاع قرار نمی دهد.
دکتر استلا هارتینگر (Stella Hartinger) از دانشگاه Cayetano Heredia در کشور پرو می گوید: مسیری که جهان امروز انتخاب می کند، به صورت برگشت ناپذیری آینده فرزندان ما را مشخص می کند. ما باید به میلیون ها جوانی که موج اعتصابات مدرسه ای را برای اقدامات فوری در زمینه تغییرات اقلیمی رهبری می کنند، گوش فرا دهیم و درواقع این کار نیازمند تلاش ۷.۵ میلیارد انسانی است که هم اکنون زنده هستند.
مرگ سالانه ۲۵۰ هزار نفر در اثر تغییر اقلیم از سال ۲۰۳۰
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران در نشست ارائه گزارش شمارش معکوس تاثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامت در دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر سید علی جواد موسوی، فوق تخصص ریه و مشاور اجرایی رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران طی سخنانی با اشاره به این که تغییرات اقلیمی با توجه به تبعات نگران کننده آن به عنوان یکی از دغدغه ها و چالش های جدی جامعه بشری مطرح است اظهار داشت: تنها در سال ۲۰۰۳ حدود ۷۰ هزار نفر در اروپا قربانی تغییرات اقلیمی شدند و طبق پیش بینی ها در فاصله سال های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ سالانه بیش از ۲۵۰ هزار نفر در اثر این پدیده در دنیا جانشان را از دست خواهند داد.
وی گفت: در اثر تغییرات اقلیمی، بیماری هایی که بشر بر آن چیره شده بود مانند مالاریا و عفونت دستگاه گوارش مجددا عود می کنند و بیشتر مرگ و میرها در این زمینه خواهد بود. این تغییرات اقلیمی بیش از همه، سلامت سالمندان و کودکان و نیز جزایر و سواحل را تحت تاثیر قرار می دهد.
آلیس مگ گاشین، مشاور سازمان بهداشت جهانی و از محققان گزارش شمارش معکوس تغییرات اقلیمی لنست هم در سخنان خود به روند گرمایش زمین و رکوردهای جدید دما در پی تغییرات اقلیمی سال های اخیر و تاثیرات آن بر سلامت پرداخت.
دکتر مازیار مرادی لاکه هم در ارتباط تصویری اینرنتی خود طی سخنانی به تبیین شاخص های مختلف پایش اثر تغییرات اقلیمی بر سلامت و شاخص های جدیدی که در گزارش ۲۰۱۹ مورد توجه قرار گرفته اند پرداخت.
وی با اشاره به این که در این گزارش ۴۱ شاخص در پنج حوزه اثرات تغییرات اقلیمی، تماس و آسیب پذیری، تطبیق برنامه ریزی و سازگاری برای سلامت، اقدامات کاهنده آسیب و کمک های بهداشتی، اقتصاد و دارایی، تعامل عمومی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته اند، گفت: تغییرات اقلیمی بیش از هر چیز با انتشار گازهای گلخانه ای ارتباط دارد که باعث گرم تر شدن زمین می شوند. بالا رفتن دما به طور متوسط با تغییرات آب و هوایی در دو طرف طیف به صورت سیل و خشکسالی و آتش سوزی و باران های اسیدی همراه است.
مرادی لاکه، دی اکسید کربن، متان، دی اکسید نیتروژن و ترکیبات فلورینه را از مهمترین گازهای گلخانه ای عنوان کرد و گفت: فعالان برخی مشاغل مثل کشاورزان، کارگران ساختمانی، ماهیگیران و … که با فضای باز و دریا سروکار دارند بیشترین آسیب را از تاثیرات اقلیمی متحمل می شوند.
وی گسترش آتش سوزی جنگل ها، سیل های گسترده امسال و تشدید خشکسالی ها را از اثرات تغییر اقلیم در ایران عنوان و خاطرنشان کرد: این قبیل تغییرات که در سالهای آینده تشدید خواهند شد هر یک منشاء مرگ و میرهایی در کشور خواهند بود.
دکتر میثم طباطبایی دیگر سخنران اینترنتی این نشست هم در سخنان خود به برخی نکات کلیدی در گزارش امسال کمیسیون تغییرات اقلیمی و سلامت پرداخت و گفت: یکی از پیام های کلیدی گزارش امسال این است که تغییرات اقلیمی به سلامت کودکان آسیب می زند و سلامت آنها در طول زندگی را تهدید می کند.
با افزایش دما، شیرخواران نسبت به سوتغذیه و هزینه رو به افزایش غذا آسیب پذیر میشوند و کودکان در بین گروه هایی خواهند بود که بیشترین آسیب را در اثر افزایش بیماری های عفونی خواهند دید.
به گفته طباطبایی، تاثیر منفی بر سلامت و طول عمر پیامد دیگر عدم ایجاد تغییر است.
اگر دنیا همین مسیر را بدون تغییر ادامه دهد، با انتشار بالای کربن و روند کنونی تغییرات اقلیمی، کودکی که امروز به دنیا می آید ، در تولد ۷۱ سالگی اش در زمینی زندگی خواهد کرد که ۴ درجه گرمتر است و سلامتی اش در هر مرحله از زندگی تهدید شده است
وی یکی دیگر از پیام های مهم این گزارش را ضرورت مشارکت فرد فرد انسان ها در کاهش تاثیرات منفی تاثیر اقلیم عنوان کرد.
در ادامه دکتر مهناز ربانی نیا تاثیر افزایش دمای سطحی آب بر اثر تغییرات اقلیمی بر ذخایر غذایی دریایی و دکتر فریدون عوفی، همکار وی در موسسه تحقیقات علوم شیلاتی، اقدامات موثر در کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی در ایران و منطقه را تشریح کردند.
دکتر عشرتی، معاون بهداشتی دانشگاه هم طی سخنانی با اشاره به تاثیر تغییرات اقلیمی بر طغیان بیماری ها اظهار داشت: در ایران در سال ۲۰۱۰ شاهد ۵۴۶ مورد طغیان بیماری ها بوده ایم که در سال ۲۰۱۷ به چهار هزار و ۱۴۳ مورد رسیده است. ۳۲۶ مورد از طغیان بیماری ها در سال ۲۰۱۷ ناشی از آب بوده که بیشتر در مناطق کم آب کشور مثل استانهای فارس و خوزستان و کرمان بروز کرده اند. این طغیان ها حدود دو هزار و ۹۰۴ را گرفتار کرده اند.
بیشتر ۲۶۳ بیمار بستری ناشی از آن نیز در استانهای کرمان و فارس بوده اند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطرنشان کرد: ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۸ هم ۲۲۰ مورد طغیان بیماری ناشی از آب در کشور ثبت شده که بیش از دو هزار و ۵۰۰ بیمار را گرفتار کرده اند.
وی با اشاره به سیل گسترده ای که در ابتدای سال ۹۸ چهار استان کشور را درگیر کرد اظهار داشت: در پی این سیل گسترده در شهرستان درود در استان لرستان با اپیدمی یک بیماری اسهالی مواجه شدیم که نشاندهنده تاثیر تغییرات اقلیمی بر بروز بیماری هاست.
انتهای پیام
علی شمس
دیده بان علم ایران
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند