اعلام تازه ترین نتایج از سهم ایران در مقالات برتر دنیا: ۷۵ درصد مقالات برتر محققان ایرانی مربوط به ۵ سال اخیر است!

آخرین داده های پایگاه اطلاعاتی شاخص های اساسی علم/ ESI نشان می دهد کل مقالات برتر محققان جمهوری اسلامی ایران برابر یکهزار و ۶۲۳ مورد بوده که از این میزان یکهزار و  ۲۰۸ مورد مربوط به پنج سال اخیر (۲۰۱۳-۲۰۱۷) و حاکی از سهم ۷۵ درصدی این سالها در مقالات برتر است.

به گزارش دیده بان علم ایران، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام / ISC گفت: پایگاه اطلاعاتی شاخص های اساسی علم (Essential Science Indicators) یکی از زیر مجموعه های مؤسسه  ISI بوده که اطلاعات بسیار مهم، معتبر و مفصلی در خصوص برترین کشورها، حوزه های موضوعی، دانشمندان، مجلات و سازمان‏ها بر اساس تعداد مقالات و استنادها را در طول ۱۰ سال ( ۲۰۱۳-۲۰۱۷) ارائه می دهد.

دهقانی ادامه داد: این اطلاعات در حوزه ‏های موضوعی ۲۲ گانه و برخی شاخص ‏های علم‏ سنجی به کار رفته از  جمله مقالات داغ، مقالات پر استناد و مقالات برتر ( Top papers) است.

وی خاطرنشان کرد: مجموع مقالات برتر منتشر شده توسط داتشمندان ایرانی بین سال‏های ۲۰۱۷- ۲۰۱۳، ۱۱۳۳ مورد بوده و توانسته‏ اند ۵۳ هزار و  ۶۳ استناد دریافت کنند. بدین ترتیب نسبت استناد به هر  مقاله برتر  ۸۳/۴۶  خواهد بود.

سرپرست ISC گفت: همانطور که مشاهده می شود انتشار مقالات برتر توسط پژوهشگران ایرانی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ همواره سیر صعودی را طی کرده است. چنانچه در سال ۲۰۱۳ تعداد ۱۳۶ مقاله برتر و در سال ۲۰۱۴ تعداد  ۱۶۳ مورد، در ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۲۱۶ و ۳۳۸ مورد مقاله برتر توسط پژوهشگران ایرانی منتشر شده است.

وی اعلام کرد: تعداد مقالات برتر در سال ۲۰۱۷ و تاکنون ۳۵۵  مقاله  بوده است ولی باید توجه کرد که هنوز اطلاعات مربوطه کامل نشده است. به طوری که این تعداد در مهر ماه ۹۶ برابر با ۱۹۷ مورد بود که در بهمن ماه به ۳۵۵ مورد افزایش یافته است.

میزان انتشار مقالات برتر پژوهشگران ایرانی در حوزه ‏های موضوعی  (۲۰۱۳-۲۰۱۷)

دهقانی با اشاره به توزیع فراوانی مقالات برتر دانشمندان ایرانی به تفکیک حوزه ‏های موضوعی ۲۲ گانه و همچنین سال انتشار مورد بررسی (۲۰۱۳-۲۰۱۷) بیان کرد:  پژوهشگران ایرانی رشته مهندسی در سال ۲۰۱۳ توانسته‏ اند ۵۶  مقاله برتر منتشر کنند .همچنین در سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به ترتیب ۶۷، ۸۷  و  ۱۳۴مقاله برتر منتشر کرده‏ اند.

به گفته وی، روند انتشار این گونه مقالات در حوزه مهندسی در طول چند سال اخیر همواره صعودی بوده و افزایش رشد ۱۳۹ درصدی داشته است.

حوزه های موضوعی	۲۰۱۳	۲۰۱۴	۲۰۱۵	۲۰۱۶	۲۰۱۷
Agricultural Sciences	۱۱	۱۳	۲۰	۱۹	۱۵
Biology & Biochemistry	۰	۳	۱	۶	۹
Chemistry	۱۱	۱۶	۱۷	۴۸	۵۱
Clinical Medicine	۵	۱۳	۱۲	۲۳	۱۲
Computer Science	۹	۱۰	۹	۱۳	۱۱
Economics & Business	۰	۱	۱	۳	۱
Engineering	۵۶	۶۷	۸۷	۱۳۴	۱۰۷
Environment/Ecology	۳	۰	۸	۴	۱۱
Geosciences	۲	۲	۶	۵	۷
Immunology	۰	۰	۰	۲	۰
Materials Science	۲	۲	۸	۲۹	۴۸
Mathematics	۱۵	۱۵	۱۴	۱۰	۱۱
Microbiology	۱	۱	۰	۰	۱
Molecular Biology & Genetics	۱	۱	۳	۴	۲
Multidisciplinary	۰	۰	۰	۰	۰
Neuroscience & Behavior	۱	۱	۰	۰	۰
Pharmacology & Toxicology	۷	۵	۵	۱۲	۲۰
Physics	۱۰	۱۰	۱۷	۱۵	۳۷
Plant & Animal Science	۲	۱	۶	۶	۶
Psychiatry/Psychology	۰	۰	۰	۰	۳
Social Sciences, General	۰	۲	۲	۳	۳
Space Science	۰	۰	۰	۲	۰
TOTAL	۱۳۶	۱۶۳	۲۱۶	۳۳۸	۳۵۵

 

سرپرست ISC گفت: یکی از مهمترین مسائلی که لازم است مورد توجه و تأکید تمامی پژوهشگران و دانشمندان ایرانی قرار گیرد، پدیده “همکاری علمی” است. مطالعات نشان می‏دهد، همکاری علمی میان دانشمندان در انجام پژوهش و در نهایت نگارش و انتشار مقالات، تأثیر مستقیم و معنی داری در افزایش تعداد مقالات و همچنین افزایش تعداد استنادات دارد. به عبارت دیگر، همکاری باعث رشد کمی  و کیفی تولیدات علمی دانشمندان در رشته‏های گوناگون است.

وی افزود:  بررسی مقالات برتر منتشر شده توسط پژوهشگران ایرانی نشان داد که یکی از دلایل اصلی پر استناد شدن مقاله‏ ها، استفاده از “همکاری علمی” و داشتن چندین نویسنده برای هر مقاله است که این امر همانطور که در بالا گفته شد از یک سو، موجب افزایش سرعت نگارش و ارسال مقالات و در نتیجه انتشار سریعتر آنها خواهد شد و از سوی دیگر، با توجه به نتایج مطالعات، مقالات چند نویسنده ‏ای از کیفیت بالاتری نسبت به مقالات تک نویسنده ‏ای برخوردار بوده و بیشتر مورد استناد قرار می‏گیرند و این امر به مرور زمان موجب می ‏شود که یک مقاله در اثر دریافت استنادهای پیاپی به مقالات برتر تبدیل شود.

دهقانی خاطرنشان کرد: نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد همکاری علمی در سطح بین المللی با دانشمندان تراز اول و مطرح دنیا است. پیشنهاد می‏شود، پژوهشگران ایرانی شبکه‏ های همکاری علمی خود را از مرزهای ایران فراتر برده و شبکه‏ های همکاری خود را در سطح بین المللی ایجاد کرده و گسترش داده و با دانشمندان معتبر جهان در حوزه‏ های موضوعی مختلف همکاری علمی داشته و نتیجه این همکاری‏ها را در قالب مقاله مشترک منتشر کنند.

دهقانی تاکید کرد: این امر (همکاری با دانشمندان بین‏المللی تراز اول) در مرحله نخست شانس انتشار مقالات را در مجلات معتبر افزایش داده و در مرحله بعد موجب دریافت استنادهای متعدد می‏شود. دریافت استنادهای متعدد در بازه زمانی مشخص، مقاله را به مقالات برتر تبدیل می‏کند. در نهایت، این گونه مقاله ها و نویسندگان آنها در مجامع علمی ملی و بین‏المللی رشته‏های تخصصی گوناگون مطرح و مورد توجه و اهمیت قرار می‏گیرند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: یکی از شاخص های  حرکت به سمت مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران که اولین بند از سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است کیفی بخشی به پژوهش های علمی انجام شده و دستیابی هر چه بیشتر دانشمندان کشور به منابع هسته است.

سرپرست ISC گفت: اهمیت و ضرورت انتشار مقالات برتر توسط پژوهشگران ایرانی را می توان از دو منظر کلان و خرد تحلیل کرد. از دیدگاه کلان ارتقاء جایگاه علمی کشور در رتبه‏ بندی‏های بین ‏المللی و منطقه‏ ای، ارتقاء جایگاه سازمانی در رتبه‏ بندی‏های دانشگاه‏ها و مؤسسات آموزش عالی در سطوح مختلف و ارتقاء جایگاه وب‏ سایت سازمان ها و دانشگاه های کشور در رتبه‏ بندی وبومتریک است.

وی اظهار داشت: همه ساله گزارش رتبه‏ بندی کشورهای جهان منتشر و جایگاه هر یک از کشورها در این رتبه‏ بندی‎ها براساس شاخص های مختلف از جمله  تعداد مقالات و استنادات مشخص می‏ شود. در صورتی‏که پژوهشگران ایرانی توجه و اقبال بیشتری برای اننشار مقالات برتر از خود نشان دهند، در نهایت این امر، ارتقاء جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در سطح منطقه و جهان به همراه خواهد داشت.

دهقانی خاطرنشان کرد: در کنار ارتقاء رتبه‏ کشور، رتبه سازمان یا دانشگاه مورد نظر نیز افزایش خواهد یافت و این مهم با درج وابستگی سازمانی پژوهشگر در مقالات برتر رخ می دهد. به عبارت دیگر، برخی از شاخص‏های رتبه‏ بندی دانشگاه‏ ها در سطوح بین ‏المللی، منطقه‏ ای و ملی ارتباط مستقیمی با انتشار مقالات برتردارند به این مفهوم که، هرچه تعداد انتشار اینگونه مقالات در سازمانی بیشتر باشد، جایگاه آن سازمان در نظام‏های رتبه‏بندی افزایش خواهد یافت.

وی افزود:  ضرورت و امتیازات مثبت انتشار مقالات برتر در سطح خرد و در سه محور ارائه می‏شود. این محورها شامل ارتقاء رتبه و جایگاه پژوهشگران در پایگاه اطلاعاتی ESI؛  معرفی پژوهشگران  و نویسندگان مقالات  به عنوان  منبع هسته در رشته تخصصی، معروفیت و رویت جهانی پژوهشگر در حوزه تخصصی مطابق نظریه قشربندی اجتماعی در علم است.

دهقانی گفت: پژوهشگران منتشر کننده این گونه مقالات، جزء پژوهشگران برتر و اثربخش در حوزه تخصصی هستند. به عبارت دیگر، به هر تعداد پژوهشگر مقالات برتر بیشتری منتشر کندۀ جایگاه و رتبه او نیز در پایگاه ESI افزایش خواهد داشت.

به گفته رییس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، با توجه به تعداد قابل توجه استنادات مقالات برتر، این گونه مقالات جزء منابع هسته معرفی شده و به عنوان مرجع آموزشی و پژوهشی مورد استفاده سایر پژوهشگران و دانشجویان قرار می‏ گیرد. به این ترتیب مقالات برتر در وهله نخست، موجب اشتهار پدیدآورندگان و اثربخشی آنها در رشته تخصصی‏ شان و در وهله دوم موجب مطرح شدن خود مقاله و افزایش رؤیت‏پذیری آن می‏شود.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تصریح کرد: طبق نظریه قشربندی اجتماعی در علم هر دانشمندی که تعداد مقالات و تعداد استنادات بیشتری داشته باشد در قشرهای مرکزی رشته تخصصی خود قرار گرفته و بر اساس این نظریه از امکانات مادی و معنوی بیشتری یهرمنده خواهند شد. همچنین این پژوهشگران از شانس بیشتری برای انتشار مقالات بعدی خود برخوردار هستند و مجلات نیز توجه و اقبال بیشتری برای دریافت، بررسی و انتشار مقالات این پژوهشگران نشان می‏دهند. در نهایت می‏توان گفت پژوهشگران دارای مقالات برتر شانس بیشتری برای انتشار مقالات آتی در مجلات معتبر و تخصصی رشته خود خواهند داشت.