دومین دوره جایزه مصطفی (ص) اعطا شد

به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، عبدالسلام المجالی، رییس فرهنگستان علوم جهان اسلام و دکتر مرندی، رییس فرهنگستان علوم پزشکی برای تقدیر از برگزیدگان این جایزه به روی سن حاضر شدند.

برگزیدگان این دوره جایزه مصطفی، پروفسور محمد امین شکراللهی، استاد دانشگاه بن آلمان و پروفسور سامی ارول گلنبی، استاد امپریال کالج لندن هستند.

شکراللهی در بخش عمومی یعنی طرح برتر دانشمند مسلمان و سامی ارول گلنبی در بخش فناوری اطلاعات به عنوان برگزیده دومین دوره جایزه مصطفی(ص) انتخاب شده اند. جایزه مصطفی در این دوره در رشته های دیگر برگزیده ای ندارد.

محمد امین شکراللهی

محمد امین شکرالهی در سال ۱۹۶۴ در ایران متولد شد. وی دانشنامه کارشناسی ارشد آلمانی خود را در رشته ریاضیات از دانشگاه کارلسروهه در سال ۱۹۸۸ دریافت نمود. سپس در سال ۱۹۹۱ مدرک دکترای خود را در رشته علوم کامپیوتر و ریاضیات از دانشگاه بن آلمان دریافت کرد و عنوان تز دکتری وی «بهبود نظریه کدگذاری و پیچیدگی از طریق زمینه های تابع جبری» است.

از سال ۲۰۰۳ همزمان در دانشکده انفورماتیک و علوم ارتباطات و همچنین دانشکده علوم پایه دانشگاه پلی تکنیک فدرال سوئیس به مقام استاد تمام نایل شد. وی هم اکنون صاحب کرسی استادی در زمینه الگورتیم در دانشکده علوم انفورماتیک و علوم ارتباطات و همچنین کرسی استادی در زمینه ریاضیات الگوریتمی در دانشکده علوم پایه دانشگاه پلی تکنیک سوئیس است.

پروفسور شکراللهی همکار مخترع در اختراع «کدهای گردبادی» و مخترع اصلی «کدهای رپتور» است.

در پی فعالیت های وی در طراحی و ساخت کدهای رپتور و فواره ای در سال ۲۰۰۷ جایزه جهانی اریک سامنر از سوی مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک به پاس کمکهای بی بدیلش در حوزه ارتباطات و همچنین در سال ۲۰۱۲ مدال ریچارد همینگ که از معتبر ترین جایزه های این موسسه است به وی اعطا شد.

در این نظریه، یک کد فواره ای می تواند با استفاده از چند داده جریان نامحدودی از داده های خروجی ایجاد کنند به این صورت که هر مجموعه ای از این داده ها با اندازه کافی می توانند جهت بازیابی داده های اولیه مورد استفاده قرار گیرند.

الگوی کد فواره ای دارای کاربردهای متعددی است من جمله مخابرات ماهواره ای، انتشار اطلاعات، تلویزیون ماهواره ای، انتقال بی سیم داده ها، مخابره چند فرستنده ای،‌ شبکه های نظیر به نظیر و کاربردهای بسیار دیگر. برای به وقوع پیوستن این کاربردها، طرح کدگذاری بایستی به طور موثرتری توسعه می یافت.

زمانی که شکراللهی به شرکت دیجیتال فانتین ملحق شد، این شرکت از اولین نوع کدهای فواره ای با نام کدهای تبدیل لابی یا کدهای LT‌ استفاده می کرد. در ظرف چند ماه، پروفسور شکرالهی نوع جدیدی از کدهای فواره ای به نام کدهای رپتور را اختراع کرد که نه تنها بر روی هر کانال پاک شونده ای به ظرفیت شانون می رسید، فرآیند کار آن از طریق یک الگوریتم کاربردی اصولا با استفاده از چند مرحله محاسباتی بهینه انجام می گرفت. امروزه کدهای رپتور شکرالهی توسط شرکت کوالکام که از پیشگامان طراحی سیستم های بی سیم در جهان است با برند RaprorQ به بازار عرضه می شوند.

درحال حاضر میلیون ها محصول در سراسر جهان درحال استفاده از این کدها هستند مثلا از تلویزیون های اینترنتی تا سیستم های اختصاصی تر انتقال داده که توزیع داده به مناطق روستایی را ممکن می سازند. از این رو، دکتر شکرالهی به دلیل تلاش هایش در زمینه کدهای رپتور و تاثیر ماندگار آن بر بشریت نامزد جایزه مصطفی(ص) شده است.

تاسیس نخستین مدرسه تابستانی در زمینه جنبه های نظری علوم کامپیوتر در تهران و برگزاری دوره های آموزشی در زمینه کدهای رپتور برای مخابرات سیار در دانشگاه تهران از جمله دیگر اقدامات مهم دکتر شکرالهی محسوب می شود.

وی همچنین مشاور تعداد زیادی از دانشجویان دکتری و محققان پسادکتری از کشورهای اسلامی بوده است.

کد رپتور

پیشرفته ترین کد تصحیح خطای پیشرو (FEC) برای شبکه های دیتا در جهان با عنوان کد رپتور توسط امین شکرالهی در سال ۲۰۰۱ اختراع گردید که با ارسال داده تصحیح کننده دیگر جهت بازسازی داده حذف شده یا از دست رفته منجربه محافظت در برابر اتلاف بسته می شود.

کدهای پاک کننده با تبدیل یک پیام به پیام طولانی تر منجربه بازیابی داده ها می شوند به این صورت که پیام اولیه از زیرمجموعه ای از پیام طولانی شده بازیابی می شود.

تکنولوژی کد تصحیح خطای پیشرو با برند RaptorQ شرکت کوالکام، بسته داده های از دست رفته را با ارسال حداقل مقدار داده تصحیح کننده دیگر و بدون نیاز به ارسال مجدد از سوی فرستنده بازیابی می کند.

این ویژگی کدهای رپتور باعث می شود تا به طور موثرتر قابلیت اطمینان را در شبکه های دیتا فراهم کنند.

در طول مدت ۱۰ سال دکتر شکرالهی انواع مختلفی از نسخه های کد رپتور را برای بسیاری از کاربردهای توزیع اطلاعات من جمله در پخش آنلاین فیلم و ارسال داده به دستگاه های سیار طراحی و اجرا کرد.

سامی ارول گلنبی

سامی ارول گلنبی، دانشمند کامپیوتر، مهندس الکترونیک و ریاضیدان کاربردی اهل ترکیه، عضو انجمن علمی ترکیه (انجمن بیلیم) و دارای مقام استادی گبور دنیس در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه امپریال لندن است.

وی پس از گذراندن دوران کودکی اش در استانبول و الکساندریا (مصر)، از دانشگاه آنکارا در سال ۱۹۶۲ و دانشگاه فنی خاورمیانه در سال ۱۹۶۶ فارغ التحصیل شد که در این حین موفق به کسب جایزه تحقیقاتی کلارک درپی تلاش و تحقیقاتش در زمینه سیستم های حافظه مغناطیسی راه گزینی شار نسبی گردید. وی با ادامه تحصیل در دانشگاه پلی تکنیک (که اکنون زیر مجموعه دانشگاه نیویورک است) موفق به اخد مدرک فوق لیسانس و ارائه رساله دکتری خود با موضوع اتوماتای احتمالی با محدودیت های ساختاری شد.

ارول در موسسه INRIA و دانشگاه اورسی پاریس تیمی تشکیل داد که بسته تحلیل شبکه صف را طراحی کردند. اختراع تقریب های واپخشی برای عملکرد کامپیوتر، استخراج طرح های مخابره به منظور بهینه سازی عملکرد ارتباطات دستیابی تصادفی که شالوده پروتکل های معروف مک (Mac) هستند و همچنین ایجاد طرح هایی برای به حداکثر رساندن قابلیت اطمینان پایگاه های اطلاعاتی از جمله اقدامات ارزشمند اوست.

ارول درحالیکه در دانشگاه دکارت پاریس و دانشگاه دوک مشغول به کار بود، محصول جدیدی از شبکه های صف با مشتریان و تریگرهای منفی که به شبکه های جی (G) یا شبکه های گلنبی معروف هستند را طراحی کرد.

این اختراع نشان می دهد که می توان عملکرد سیستم های ICT که تلفیق کننده توابع مهم کنترل هستند را از طریق ریاضیات ارزیابی کرد که به عنوان مثال می توان به رفع اضافه بار و انتقال کار به میان سرورها به صورت پویا اشاره کرد. علاوه بر این، وی مدل جدیدی از شبکه عصبی احتمالی جهش یافته را مطرح کرد که به شبکه عصبی تصادفی نیز معروف است.

وی با طراحی راه حل ریاضی و الگوریتم های یادگیری این مدل موفق به استفاده از آن در مشکلات مهندسی و نیز در مشکلات زیستی شد.

امروزه شاهد سیستم هایی مانند اسکایپ به عنوان ابزار ارتیاطی مشترک میان انسان ها بر روی بستر اینترنت بسته ای هستیم. در سال ۱۹۷۸، پیش از به وجود آمدن شبکه های بسته ای، نیاز به انتقال صدا از راه دور انگیزشی برای ارول و همکارانش در شرکت LMT ایجاد کرد تا اختراعی بزرگ (در سال ۱۹۷۹ ثبت و در سال ۱۹۸۲ برنده جایزه شد) درخصوص انتقال صدا بر روی بستر یک روتر شبکه بسته ای انجام دهند که ساختار دقیق آن در اختراع دوم که توسط ارول و دو تن از همکارانش به نیابت از تامسون CSF (اکنون تالس نام دارد) در سال ۱۹۷۹ به ثبت رسید توصیف شد. (همچنین در سال ۱۹۸۲ برنده جایزه شد).

دکتر گلنبی، بنیانگذار مجموعه کنفرانس های ISCIS (نشست بین المللی در حوزه علوم کامپیوتر و اطلاعات) است که از سال ۱۹۸۶ هر ساله در ترکیه، آمریکا و اروپا برگزار می شود تا دانشمندان ترکیه ای رشته کامپیوتر را با همتایان بین المللی شان گردهم آورد.

وی در حال حاضر در زمینه فعل و انفعال میان مصرف انرژی و کیفیت خدمات در ICT و همچنین بر روی بهبود امنیت شبکه ها و فضای ابری مشغول پژوهش است. او بیش از ۷۵ دانشجوی دکتری را فارغ التحصیل کرده و استاد مشاور تعداد زیادی از محققان پسادکتری بوده است.

شبکه های جی
اساس عملکرد سیستم ICT مبتنی بر شبکه های صف و راه حل موثر آن از لحاظ محاسباتی در قالب محصول می باشد. دستاورد جدید ارول تحت عنوان شبکه های جی یا شبکه های گلنبی تنها پیشرفت بزرگ در این زمینه پس از دهه ۱۹۹۰ محسوب می شود که موید این موضوع است که می توان عملکرد سیستم های ICT که تلفیق کننده توابع مهم کنترل هستند را از طریق ریاضیات ارزیابی کرد.

در نظریه صف، که یک نظم درون نظریه احتمال ریاضی است، شبکه جی (شبکه صف تعمیم یافته یا شبکه گلنبی)، یک شبکه باز از صف های جی است که نخستین بار توسط ارول گلنبی به عنوان مدلی برای سیستم های صف با توابع کنترل خاص معرفی گردید مانند مسیریابی مجدد ترافیک یا تخریب ترافیک و همچنین مدلی برای شبکه های عصبی.

ارول و همکارانش با گذر از منفعت مادی و در عوض توزیع رایگان این نرم افزار در دانشگاه های سراسر جهان در جهت انتشار دانش و رفاه اجتماعی گام برداشتند. اکنون این روش ها به طور گسترده ای به عنوان روش های استاندارد در صنعت ارتباطات راه دور و ICT محسوب می شوند.