یک مروج علم و مترجم کتاب های علمی با بیان این که واژه دقیقی معادل مفهوم science در انگلیسی نداریم، واژه «دانشورزی» را برای science، «دانشورز» را برای scientist و «دانشورزانه» را برای scientific پیشنهاد می کند.
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، دکتر محمد رضا توکلی صابری با بیان این که واژه «علم» هم در زبان عربی و هم در زبان فارسی به معنی وسیعتری که «معرفت» (knowledge) است، به کار میرود و شامل همه انواع معلومات (از فیزیک و شیمی گرفته تا فقه و ادبیات و فلسفه و تاریخ) است، اظهار داشت: برخلاف ما در زبانهای اروپایی، science معنای مشخصی دارد و از همان اولین برخوردهای ایرانیان با اروپایی ها نیز مترجمان متوجه شده بودند که علم، واژه رسایی برای مفهوم science نیست.
وی خاطرنشان کرد: در دو قرن گذشته معادل های متعددی مانند علوم جدیده، علوم اروپائی، علوم دقیقه، علوم طبیعی و علوم تجربی – علومی که شیوه کسب معرفت یا اثبات و رد نظریه ها و مفاهیم آنها به روش پیش بینی، مشاهده، آزمایش و تائید است (یعنی ابطال پذیر هستند)- برای science به کار گرفته شده است که هیچ کدام از این معادل ها معنای دقیق science را نمی رسانند و هیچگاه به طور وسیعی در زبان فارسی جا نیافتادند و علم همچنان معادلی برای science باقی ماند.
توکلی صابری تصریح کرد: در قرون اولیه گسترش اسلام هم که مسلمانان به ترجمه آثار فلسفی، ریاضی و نجوم ملل دیگر دست زدند، همین مشکل را داشتند و نیز متوجه بودند که این دانش ها (که حاصل کنجکاوی و خرد و تجربه انسانی است) با علوم اسلامی (مانند تفسیر، فقه، حدیث و رجال)، بسیار متفاوت است و به همین جهت برای نشان دادن فرق آنها با علوم اسلامی (که حاصل وحی یا مستند و مربوط به آن بودند)، آنها را «علوم اوائل» نامیدند. اکنون ما هم همان مشکل مسلمانان اولیه را داریم و با نوعی از معرفت انسانی مواجه شده ایم که واژه ای دقیق معادل آن را نداریم.
وی برای حل این سردرگمی و روشن ساختن این دو جنبه معرفت انسانی، واژه دانشورزی (مانند کشاورزی) را برای science، دانشورز (مانند کشاورز) را برای scientist و دانشورزانه را برای scientific پیشنهاد کرده و معتقد است که بهتر است واژه دانشورزی را برای دانشهایی به کار برد که شیوه تجربی را برای شناخت جهان مادی به کار می برند و بار غیرمعنوی دارند و علم را برای معارفی به کار برد که بار اعتقادی و مذهبی دارند یا شیوه کسب معرفت در آنها با دانشورزی متفاوت است و براساس ارجاع و استناد به اشخاص مورد اعتماد و مرجع است.
گفتنی است، دکتر محمدرضا توکلی صابری طی سخنرانی ای با عنوان «علم و تفاوت آن با شبه علم و ضدعلم» که روز چهارشنبه، ۱۷ آبان ۱۳۹۶ از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار می شود به تبیین دیدگاه های خود پیرامون این مقوله می پردازد. شرکت در این جلسه براي عموم آزاد و رایگان است.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند