نیمه اسفند ماه، شش زمستان از غروب یکی از درخشانترین چهره های فیزیک و اخترفیزیک ایران می گذرد. ۱۴ اسفند ماه ۱۳۸۹، دکتر آلینوش طریان، نخستین استاد زن فیزیک ایران و «مادر نجوم ایران» در ۹۰ سالگی در کنج یک آسایشگاه سالمندان در تهران درگذشت.
به گزارش دیده‌بان علم ایران، آلینوش طریان (Ալենուշ Տերյան) در نهم نوامبر ۱۹۲۰ میلادی (هجدهم آبان ماه ۱۲۹۹) در خانواده ای فرهنگی در تهران متولد شد. پدرش آرتو طریان، دانش آموخته بازیگری و نمایش از مسکو و پایه‌گذار دومین مرکز آموزش هنرهای دراماتیک و نمایش در ایران بود.
آرتو طریان به واسطه علاقه عمیق به فرهنگ و ادب ایران، بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را به زبان ارمنی برگردانده بود. مادرش وارتو طریان، هم که ادبیات و هنر سخنوری را در سوییس فراگرفته بود، نخستین زن ایرانی – ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد. آلینوش طریان در خانواده‌ای با چنین پشتوانه فرهنگی ادبی و هنری خانوادگی دوران کودکی را سپری کرد.
طریان پس از طی تحصیلات مقدماتی در سال ۱۳۲۶ موفق به کسب مدرک لیسانس رشته علوم فیزیک از دانشگاه تهران شد و بلافاصله در سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک در دانشکده علوم دانشگاه تهران استخدام شد. مدتی بعد با هزینه شخصی برای ادامه تحصیل در رشته فیزیک اتمسفر در دانشگاه سوربن به فرانسه رفت و دانشنامه دکتری خود را در سال ۱۳۳۵ از دانشکده علوم این دانشگاه دریافت کرد.
استاد طریان علی‌رغم دعوت برای تدریس در دانشگاه سوربون فرانسه به ایران بازگشت و با رتبه دانشیاری در رشته ترمودینامیک در گروه فیزیک دانشگاه تهران مشغول به کار شد. او در سال ۱۳۳۸ با بورسیه دولت آلمان غربی، چند ماهی را در رصدخانه خورشیدی آن کشور به فراگیری و تحقیق مشغول شد و براساس همین تجارب در سال ۱۳۴۵ نقش عمده‌ای را در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.
وی در ۱۳۴۳ به مقام استادی ارتقا یافت و به این ترتیب اولین زن فیزیکدانی شد که در ایران به مقام استادی رسید. او همچنین نخستین استاد اخترفیزیک در ایران به شمار می رود. دکتر طریان در سال ۱۳۴۵ به عضویت کمیته ژئوفیزیک دانشگاه تهران درآمد و در ۱۳۴۸ رسما به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی موسسه ژئوفیزیک تهران منصوب شد.
طریان، بنیان‌گذار نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی در تاریخ نجوم ایران بود.
استاد طریان، مادر نجوم ایران، توانست دانشجویان فراوانی را از نزدیک با مباحث مربوط به فیزیک آشنا کند و تجربه کار با تلسکوپ و دیگر ابزار رصدخانه‌ای را برای آنها امکان‌پذیر کند.
طریان که علاوه بر فارسی و ارمنی به زبان فرانسه هم تسلط داشته و با زبان‌های انگلیسی و ترکی آشنایی داشت بعد از ۳۰ سال تدریس، در سال ۱۳۵۸ به درخواست خویش بازنشسته شد.
آلینوش طریان که هرگز ازدواج نکرد، منزل خود را وقف دانشجویان ارمنی کرد که محل اسکان مناسبی ندارند. وی همچنین تمام كتاب‌هاي خود شامل هزار و ۶۰۰ عنوان كتاب چاپي و يك كتاب چاپ سنگي را به كتابخانه ملي ایران اهدا كرده است.
طریان در روز ۱۴ اسفند ۱۳۸۹ در سن ۹۰ سالگی به علت کهولت سن در آسایشگاه سالمندان توحید در تهران درگذشت.
از جمله مهمترین خدمات علمی دکتر طریان می‌توان به پایه‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی و نخستین تلسکوپ خورشیدی ایران و ارائه درس‌های فیزیک خورشیدی و اخترفیزیک برای نخستین بار در کشور اشاره کرد.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند