لزوم پرهیز از واکنش‌های عجولانه به سیاه‌نمایی‌ها علیه پژوهش بالنده ایران

به گزارش دیده‌بان علم ایران، دکتر امین طالبی، عضو هیات علمی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس در نشست شورای دانشگاه که به بررسی تخلفات پژوهشی اختصاص داشت، افزود: لزوم چاپ مقالات علمی حاصل تلاش پژوهشگران جهت نشر دانش تولید شده بر کسی پوشیده نیست. در این راستا پرواضح است که چاپ مقالات بعنوان دستاورد علمی برای محقق و جامعه علمی هر کشوری یک افتخار و ارزش محسوب می‌شود. این افتخار وقتی اصالت و تداوم خواهد داشت که همراه با ملاحظه و رعایت اخلاق حرفه‌ای باشد.

وی افزود: بی‌شک بداخلاقی مقبول نبوده و برخورد عادلانه و در عین حال اخلاق مدارانه با تخلف صرف نظر از انگیزه و شهرت افراد خاطی، جهت اصلاح امور لازم است. اگر به عدالت و اخلاق مداری در مواجهه با بداخلاقی‌ها توجه نشود، نقض غرض بوده و ضد اصلاح و به سامان رساندن امور خواهد بود.

به گفته وی، مروری بر آنچه که ظرف چند ماه اخیر در فضای پژوهشی کشور در مورد افتخارات چندین ساله دانشمندان ایرانی در تولید علم گذشته، نشان دهنده وضعیتی است که باید از ابعاد علمی، عدالت و اخلاق مداری مورد تحلیل و نقد قرار گیرد. به منظور تحلیل علمی بروز این مساله در ایران و سایر کشورهای جهان، مطالعه‌ای در “Web of Science” بر اساس مقالات نمایه شده در پایگاه “Scientometry” انجام شده است که نتیجه اولیه آن در شوراهای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده علوم پزشکی ارایه شده است.

عضو هیات علمی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اعلام اولیه خبر بروز مشکلاتی در برخی مقالات محققین ایرانی در “Retraction watch”، اظهار داشت: در این خبر اینگونه اظهار شد که متعاقب بررسی‌های دقیق انجام شده از مجموع مقالات ارسالی به مجموعه‌های BMC و Springer حدود ۶۰ مقاله از محققان ایرانی با سرقت ادبی به چاپ رسیده و نهایتا مسترد شد.

وی همچنین به خبر سایت خبری مجله Nature در خصوص تخلف پژوهشی ۵۸ مقاله نویسندگان ایرانی،‌ انتشار خبری در Science به قلم ریچارد استون و موارد دیگر که در جهت فضاسازی و سیاه نمایی از وضعیت علمی ایران بوده است، پرداخت.

دکتر طالبی تصریح کرد: داده‌ها و تحلیل فوق نشان می دهد تا چه اندازه استفاده از واژه دانشمندان ایرانی در عنوان مقالات منتشره Science و Nature در کنار عباراتی چون تخلف علمی و البته القای تصور سرقت علمی در کنار تایید ضمنی چند نویسنده ایرانی پیشگفت مبنی بر پذیرش ضعف بنیه اخلاقی محققین بومی با واقعیت، عدالت و قضاوت بی‌طرفانه و اخلاق مدار انطباق داشته و سازگار است. همچنین با گزارش این نوع تخلف‌ها با وسعت و میزان بیشتر در کشورهای مدعی دنیا در سالهای قبل چگونه برخورد یا پنهان سازی کرده ولی تخلف‌های کمتر را چگونه سیاه نمایی و بزرگ جلوه دهند.

وی ادامه داد: این فضاسازی‌ها در حالی است که از سوی دانشمندان ایرانی سالانه بیش از ۴۰ هزار مقاله از ایران صرفا در اسکوپوس نمایه می شود و نیز آنهایی که مورد چنین اتهامی قرار گرفتند کمتر از یک ده هزارم کل جمعیت محققین و دانشمندان ایرانی بوده و اکثر این چند نفر معدود در جایگاه دانشمند و حتی در جایگاه اعضای هیات علمی یا محققین رسمی کشور که به دام مجلات و شرکتهای سودجو افتادند، نیستند. لذا بی تفاوتی و یا واکنش‌های عجولانه و هیجانی در برابر فضاسازی‌های سوءگیرانه و ناعادلانه می‌تواند آسیب به جریان پرشتاب و ساختار جوان و بالنده پژوهش در ایران را تشدید کند و امید است این روشنگری گامی در راستای زدودن فضای تیره و تار ایجاد شده باشد و دفاعیه‌ای ناچیز برای حراست از ساحت علم و دانشمندان ایرانی بوده باشد.