روان‌شناسان رسانه هشدار می‌دهند که با میسر شدن شبیه‌سازی خشونت‌های عریان نظیر شکنجه و کشتار در واقعیت مجازی، جوامع با آسیب‌های جدی روانی مواجه خواهند شد. آیا راه موثری برای مقابله با “عادی‌سازی خشونت” وجود دارد؟
به گزارش دیده‌بان علم ایران، واقعیت مجازی ( Virtual Reality) در زندگی انسان‌ها در آینده بسیار نزدیک نقشی بسیار پررنگ ایفا خواهد کرد. می‌توانید با واقعیت مجازی به هر نقطه‌ای از هر شهری روی زمین بروید، در دل هر اثر هنری که می‌خواهید غرق شوید، به جای هر کس دیگری زندگی کنید و پشت فرمان هر ماشینی در هر جاده‌ای که می‌خواهید بنشینید. اما تکنولوژی همیشه سویه تاریکی هم دارد.
در واقعیت مجازی هرآنچه در واقعیت رخ می‌دهد، قابل تکرار و شبیه‌سازی است. از آنجایی که خشونت همواره بخشی جدایی‌ناپذیر از دنیای فیلم و سرگرمی بوده، متخصصان هشدار می‌دهند که راه یافتن آن به دنیای وی‌آر می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جوامع داشته باشد.
یکی از تجربه‌های نگران‌کننده در واقعیت مجازی این است که در آن می‌توانی کسی را بکشی، بدون آن‌که کسی جان ببازد، بی‌آن‌که روحی رنجیده شود. تن بی‌روح مجازی در آخرین ثانیه‌های زندگی‌اش به شما چشم می‌دوزد و شما تیر آخر را به سویش شلیک می‌کنید و در حالی که خون همه‌جا را گرفته، سرخوش به مرحله بعد می‌روید. عادی‌سازی کشتار در واقعیت مجازی برای بسیاری از نظريه‌پردازان دنیای رسانه، هراس‌آور است.
آنگلا باکینگهام از نویسندگان مشهور ساکن برلین که درباره معادلات قدرت و تکنولوژی‌های نوین می‌نویسد و ۲۰ سال در عرصه فیلم فعال بوده، در مقاله‌ای در مجله “مادربرد” هشدار می‌دهد که کشتار در دنیای واقعیت مجازی باید غیرقانونی شود. به اعتقاد او این ممنوعیت را باید پیش از آن که تجربه کشتن و گرفتن جان یک نفر در واقعیت مجازی میسر شود اعمال کرد تا در زمان مقتضی مطالعات موشکافانه لازم پیرامون تاثیرات و پیامدهای اجتماعی آن صورت گیرد.
دنیای سینما و بازی‌های کامپیوتری مملو از “جنایت و مکافات” است. خشونت و کشتار بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ دیداری امروز است و کسر بزرگی از محبوب‌ترین بازی‌های کامپیوتری حول فردی مسلح طراحی شده‌اند که بی‌رحمانه یا استراتژیک، به پیش می‌تازد تا اهدافی را تامین کند که هر وسیله‌ای را توجیه می‌کنند. هنوز تاثیرات بلندمدت سیطره خشونت بر سینما و گیم‌های عصر ما مطالعه نشده است.
آنگلا باکینگهام به تناقض‌های موجود اشاره می‌کند: «از یک سو به رغم خونین‌تر شدن فیلم‌های هالیوودی، نرخ ارتکاب جرم در آمریکا کاهش یافته و از سوی دیگر تحقیقات نشان می‌دهند که بازی‌های خشن با محوریت فرد مسلح می‌توانند عاملی موثر در برانگیختن رفتارهای خشونت‌گرایانه در کاربران باشند… آرون الکسیس، ادم لنزا و اندرس برویک که هر سه عامل تیراندازی‌های مرگ‌بار بوده‌اند، معتاد و خوره این‌گونه “گیم‌ها” هم بوده‌اند.»
هر آنچه در واقعیت و رویا و هفت‌آسمان فکر و خیال است، دیر یا زود به دنیای سحرآمیز واقعیت مجازی راه می‌یابد. همه تلاش کسانی که برای واقعیت مجازی کار می‌کنند، ارائه تجربه‌هایی است که کاربر را نه فقط مسحور که غرق می‌کنند.
ارتباط شما با واقعیت مجازی بی‌واسطه است و به همین خاطر می‌توانید از حصار تن رها شوید و در هر تن دیگری حلول کنید. در چنین فضایی هویت شما تبدیل به هویت کاراکتری می‌شود که دارید بازی می‌کنید. برخی اندیشمندان و روان‌کاوان هشدار می‌دهند که چنین وضعیتی می‌تواند بسیاری از افراد آسیب‌پذیر را اسیر اختلالات جدی روانی کند. حتی این ریسک وجود دارد که کسانی که به دنیای بی‌کران وی‌آر اعتیاد پیدا می‌کنند، با بدن خود بیگانه شوند و وقتی پس از مدتی غیبت و غرقگی در دنیاهای موازی به کالبد خود بازمی‌گردند احساس غربت کنند.
آنگلا باکینگهام می‌گوید در این محیط مجازی که مرزش با واقعیت از مو باریک‌تر شده است، باید با “عادی‌سازی خشونت و قساوت” فعالانه مقابله کرد. دنیای آینده ما دنیای واقعیت مجازی خواهد بود و این تحول به همراه همه مواهبی که به ارمغان می‌آورد تهدیدهایی جدی هم در برابرمان خواهد نهاد. اگر همین فرهنگ خشونت جاری در دنیای سینما و بازی و سرگرمی بر دنیای واقعیت مجازی هم مسلط شود، شبیه‌سازی خشونت‌های عریانی نظیر شکنجه و کشتار شاید تنها چند قدم از ما دور باشد.
اگرچه روان‌شناسان رسانه و متخصصانی نظیر باکینگهام می‌گویند باید شبیه‌سازی برخی تجربه‌ها از جمله شکنجه و کشتار را در واقعیت مجازی ممنوع کرد، کسانی که پیش‌گامان توسعه این فناوری هستند معتقدند تمایز میان خوب و بد ناممکن است و هرکسی باید بتواند هر تجربه‌ای را که می‌خواهد شبیه‌سازی کند.
جرمی بیلنسون، پروفسور تعاملات مجازی انسان‌ها در دانشگاه استنفورد، می‌گوید مغز انسان واقعیت مجازی را هم همانند دنیای واقعی می‌بیند و به همان شکل به آن واکنش نشان می‌دهد.
به اعتقاد او “واقعیت مجازی همانند اورانیوم است؛ هم می‌تواند خانه‌ها را گرم کند و هم می‌تواند ملت‌ها را بی‌رحمانه بر باد دهد.”
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند