در روزهایی که بحران آب بیش از همیشه ابعاد خطرناک و فاجعه بار خود را نشان می دهد، شنیدن خبر درگذشت حسین نوحدانی، مؤسس و رئیس انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف پس از سالها دوری از ایران، تلخی و دریغی دوچندان دارد. مردی که ۶۰ سال پیش در بدو تاسیس دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) با آینده نگری ای ژرف با شوق راه اندازی سیستم های نمکزدایی از آب دریا در کشور، فعالیت در مراکز تحقیقات هسته ای آلمان را رها کرد و به ایران آمد و با راه اندازی انستیتو آب و انرژی، طرح های پیشگامانه ای چون پروژه آبشیرینکن خورشیدی جزیره هرمز، تولید آب شیرین کن های خورشیدی و حرارتی تولید آب شیرین از رطوبت هوا، ساخت آبگرمکن ها و اجاق های خورشیدی و … را در دهه های ۱۳۴۰ و ۵۰ در کشور اجرایی کرد.
دریغا که نوحدانی نیز همچون بسیاری دیگر از استادان و چهره های علمی برجسته کشور چندی پس از انقلاب ناگریز از جلای وطن شد و طرح هایی که می توانست در سواحل و کرانه رودهای کشور اجرا شود در کنار رودخانه راین پیاده کرد.
اگر تلاش های علمی و جسورانه ای که دهه ها قبل در انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف و مراکز علمی مشابه در کشور آغاز شده بود، تداوم می یافت و نگاهی دلسوزانه و عزم و اراده ای واقعی برای پیشگیری و رفع مشکلات کشور وجود داشت قطعا با برنامه ریزی منسجم و توجه به راهکارهای علمی و فناورانه از بروز بسیاری از بحران های عظیم کنونی از نابودی دریاچه ارومیه و دیگر دریاچه ها و تالاب های بزرگ کشور، بحران فرونشست (زلزله خاموش) و ناپایداری شدید منابع آبی کشور پیشگیری می شد و امروز به جای دریغ و افسوس بر مرگ غریبانه پیشگامان علوم و مهندسی کشور در تنهایی و غربت، ثمرات شیرین تلاش ها و دستاوردهای بزرگ آنها را به جشن می نشستیم.
به گزارش خبرنگار دیدهبان علم ایران، حسین نوحدانی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی در روستای نوحدان لشتنشا از توابع رشت دیده به جهان گشود، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت و تهران (دبیرستان البرز) به اتمام رساند و در سال ۱۳۳۱ از دانشگاه تهران در رشته فیزیک لیسانس گرفت.
وی سپس برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد ابتدا برای کسب مهارتهای عملی و تجربی مدتی در یک کارخانه الکتروموتورسازی در زمینه هایی چون سوهانکاری، تراشکاری، جوشکاری، سیمپیچی الکتروموتورها و ژنراتورها کسب تجربه کرد. سپس دوره شبانهروزی مهندسی الکتروتکنیک در هامبورگ را که ۱۱ ترم بود، در چهار ترم گذراندم و در سال ۱۹۵۷ از دانشکده مهندسی این دانشگاه فارغ التحصیل شد. در ادامه با پیگیری تحصیلات دانشگاهی در سال ۱۹۶۱ از دانشگاه هامبورگ در رشته فیزیک کریستال موفق به اخذ مدرک دکتری شد.
استاد راهنمای رساله وی پروفسور هلر بود که علاوه بر دانشگاه در انستیتو ماکس پلانک در شهر گوتینگن هم کار پژوهشی میکرد. وی بعد از اتمام دوره دکتری، حدود دو سال به عنوان همکار پژوهشی پروفسور هلر در انستیتو ماکس پلانک فعالیت داشت اما مدتی بعد با توجه به علاقه ای که به زمینه کاری پروفسور باگه از اساتید سابقش پیدا کرد برای همکاری نزد وی که در انستیتو فیزیک هسته ای دانشگاه کیل و مرکز تحقیقاتی گستاخت هامبورگ فعالیت داشت رفت. باگه که یک تئوریسین و از شاگردان هایزنبرگ بود، مأمور شده بود که روی استفاده صلحآمیز از انرژی اتمی کار کند. چون بعد از اتفاقات جنگ جهانی دوم، متفقین توافق کردند که آلمانیها هم روی انرژی هستهای کار کنند.
در آن زمان پنج مرکز در آلمان برای آغاز فعالیتهای هستهای تأسیس شده بود که یکی در دانشگاه کالسروهه، دیگری در دانشگاه آخن و دیگری در دانشگاه کیل بودند.
مرکز دیگر به نام GKSS که در شهر گستاخت بود به پژوهش در استفاده از انرژی هستهای برای کشتیسازی و کشتیرانی اختصاص داشت.
نوحدانی مدت یک سال در انستیتو فیزیک هستهای دانشگاه کیل و از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸ در مرکز GKSS همکاری داشت. وظیفه این مرکز پژوهش و ساخت نمونه یک راکتور کوچک ۵۰ مگاواتی برای کشتیسازی و کشتیرانی تعیین شده بود. نوحدانی نیز به اتفاق همکارانش وظیفه تعیین اپتیمم ضخامت سپرهایی از بتن و آب خالص برای جلوگیری از تشعشعات رادیواکتیو (نوترون، پروتون، آلفا و اشعه گاما) ساطع شده از قلب راکتور اتمی پنج مگاواتی آزمایشگاهی مرکز تحقیقاتی GKSS را عهده دار بود.
در این زمان، موضوع نمکزدایی از آب دریا با انرژی هستهای در سمینار هفتگی مرکز مطرح شد و نوحدانی داوطلب فعالیت در این زمینه شد و در فوریه ۱۹۶۶ گزارشی از برنامهها و فعالیتهای بینالمللی در این زمینه را در مرکز مطالعاتی انرژی هستهای (GKSS) و جامعه مهندسان آلمان در شهر هامبورگ ارائه داد.
وی با آیندهنگری نسبت به احتمال مفید بودن چنین طرحی در ایران، سفر کوتاهی هم به تهران داشت و در سازمان تازه تأسیس انرژی اتمی ایران سخنرانی ای تحتعنوان «کاربرد انرژی هستهای بهعنوان منبع انرژی در صنعت نمکزدایی از آب دریا» ارائه داد. با این حال در گفت و شنودی که با مسئولین سازمان انرژی اتمی ایران داشت، شرایط را برای پیگیری چنین طرح پیشروانه ای در ایران مساعد ندید و به محل کارش در آلمان مراجعت کرد. این زمان مترادف بود با فرمان تأسیس دانشگاه صنعتی شریف (آریامهر سابق).
مجتهدی که مأمور به تأسیس دانشگاه آریامهر شده بود با توجه به آشنایی که از دوره دبیرستان البرز با نوحدانی داشت در دیداری در دانشگاه هامبورگ او را به همکاری در تاسیس دانشگاه دعوت کرد.
نوحدانی به عملی بودن ایده مجتهدی برای تاسیس یک دانشگاه بزرگ چندان خوش بین نبود با این حال مرخصی ای دو، سه هفته ای گرفت و به تهران آمد. وقتی عزم مجتهدی و تعدادی دیگر از معلمان مدرسه در بنای این دانشگاه را دید از گستاخت استعفا داد و به ایران آمد تا دکتر مجتهدی را همراهی کند.
در آن زمان دکتر مجتهدی، نوحدانی و دکتر پرتوی را مأمور کرده بود تا پروندههای استادان داوطلب را بررسی کنم و بهترین افراد را مشخص کنند. دانشگاه بالاخره راه افتاد و در دوره اول یا دوم کنکور دانشگاه، مسئولیت طرح سؤالات فیزیک با نوحدانی بود.
نوحدانی که فعالیت علمی و صنعتی در مورد آب را از بحث کاربرد انرژی هستهای در نمکزدایی از آب دریا و تولید آب شیرین آغاز کرده بود از ابتدای همکاری با دکتر مجتهدی شرط گذاشته بود که درصورتی استخدام میشود که بتواند مرکز آب و انرژی را برای حل مسئله کمبود آب درست کنم. چرا که میدانستم مسئله کمبود آب وجود دارد. آنها هم موافقت کردند و هیئت امنا ۶۰۰ هزار تومان برای این پروژه تعیین کرد که ساختمان درست کنم.
به گزارش دیدهبان علم، وی در سال ۱۳۹۵ در مصاحبه ای که با دکتر حمید مهدیقلی عضو هیات علمی انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف داشت در خصوص تاریخچه تاسیس انستستو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف گفت: «با وجود اختصاص بودجه لازم برای احداث ساختمان مرکز از آن جا که دانشکدههای مهم آن زمان چنین ساختمانی ندارند و تأسیس این مرکز در دانشگاه آریامهر سابق ممکن بود حسادت برانگیز باشد، یکی از اتاقهای موجود دانشگاه را به تحقیقاتمان اختصاص دادیم و شروع به کار کردیم. منتهی مسئلهای که وجود داشت و مهم بود این بود که توانستم با تعریف کردن موضوع کمبود آب، فضای علمی نسبت به این امر ایجاد کنم.
خلاصه ما از آن موقع شروع بهکار کردیم و من خودم علاقهمند بودم که در راستای رفع کمبود آب نقش داشته باشم و برای تحقق این امر تحقیق و کار کنم. در آن زمان بسیاری از افراد نسبت به این موضوع بدبین بودند و میگفتند چنین امری نشدنی است. اما من اقدام کردم تا ببینم میتوانم آب یکی از مناطق دورافتاده کشور را شیرین و نیازهای مردم به آب شیرین را رفع کنم یا نه؟ خلاصه به دلایلی که ذکرش هم مهم نیست جزیرۀ هنگام را انتخاب کردم.»
نوحدانی در توضیح اهداف اولیه تحقیقاتی در انستیتو آب و انرژی گفت: «وقتی به ایران آمدم هدفم استفاده از انرژی هستهای بود. با توجه به این که در آلمان یک راکتور اتمی کوچک ۵ مگاواتی در اختیار داشتیم قصد داشتم من هم یک راکتور اتمی کوچک ۳ تا ۵ مگاواتی درست کنم تا بهوسیله آن در جنوب، آب شور به آب شیرین تبدیل شود. در آن زمان هم آلمانیها و هم ایرانیها برای تحقق این امر بسیار مشتاق بودند. در همین فاصله زمانی به یکباره مسئله خرید راکتور اتمی در ایران مطرح و شاه نیز نسبت به این موضوع علاقمند شد. کشتی اتمی اوتوهان را که قبلاً در آن کار میکردم، به ایران دعوت کردم. در این کشتی روی هسته راکتور کارکرده بودم و برای جلوگیری از انتقال رادیواکتیویته مسئولیت داشتم. در همین کار بود که با مسئله تبدیل آب شور به شیرین با استفاده از انرژی هستهای برخورد کردم و از آن خط کاری قبلی جدا شده بودم و خواستم به ایران بیایم.
در همین زمانها یکباره موضوع راکتور اتمی در ایران و دو دستگاه راکتور اتمی ۱۲۵۰ مگاواتی برای بوشهر مطرح شد. در ابتدا جایشان مشخص نبود و ابتدا هم نمیدانستم ظرفیتش چقدر است.
من و دکتر اعلامی مأمور شده بودیم که جای این راکتورها را مشخص کنیم. بهنظرم خرید راکتور ۱۲۵۰ مگاواتی عجیب و این راکتورها بسیار بزرگ بودند و احتیاجی به راکتورهای به این بزرگی نداشتیم. سپس متوجه شدم که پشت این مسئله ماجراهای دیگری وجود دارد. درنتیجه از این جریان جدا شدم و خواستم که روی انرژی خورشیدی کار کنم.
در این زمینه هم هیچگونه اطلاع اولیه نسبت به این موضوع نداشتم اما از آنجا که فیزیک خوانده بودم اعتماد به نفس لازم برای کار کردن در این حوزه را داشتم. البته این اعتقاد من است و شاید دیگران قبول نداشته باشند. اما معتقدم فردی که فیزیک خوانده است میتواند در همه رشتهها از پایه شروع به مطالعه و رشد کند. خلاصه من رفتم و در مورد انرژی خورشیدی کار کردم. کلکتورهای مختلف انرژی خورشیدی را ساختم و اتفاقاً خیلی هم از این کار خوشم آمد. فکر میکنم در آن زمان دکتر رضا رئیس دانشگاه شده بود. پس از آن خواستم ببینم میتوانم این طرح را بهطور عملی در یک جزیره اجرا کنم یا نه؟ باز هم به دلایلی همان جزیرۀ هنگام را انتخاب کردم. چون میدانستم نیروی دریایی در آنجا پایگاه دارد و به این امر احتیاج دارد.
یکی از دلایل انتخاب جزیره هنگام این بود که این جزیره بسیار دور بود و میخواستم بدانم آیا مرد عمل هستیم یا فقط حرف میزنیم.
در آن زمان همه میگفتند اجرای این طرح نشدنی است. اما با نیروی دریایی تماس گرفتم و به جزیره رفتم. طرح را مطرح کردم و اتفاقاً همه دستاندرکاران نیروی دریایی استقبال و همکاری کردند. در ابتدا تجربه لازم را نداشتیم. مخزن برای آب شور آبشیرینکن از جنس فولاد ضد زنگ به ابعاد یک و نیم متر در یک و نیم متر را در کارگاه تهران ساختیم. حمل این ظرف نیز تا جزیرۀ هنگام، بسیار سخت بود. یادم میآید همه همکاران به ما کمک میکردند. فکر میکردیم در جزیرۀ هنگام اسکله هست. اما در جزیره هیچ چیزی نبود. به روستا رفتم و سخنرانی کردم و روستاییان آمدند و مخزن آب آهنی را که بسیار هم سنگین بود به دوش کشیدیم و تا کنار ساحل برده و نصب کردیم. بعد انواع و اقسام کلکتورهای مختلف در آنجا ساختیم. الان به آن روزها که فکر میکنم خودم تعجب میکنم چطور چنین کارهایی را انجام دادیم. اما وقتی انسان عاشق یک کار باشد سختی را تحمل میکند و کار برایش لذتبخش است. تأکید میکنم وقتی فردی میخواهد کاری انجام دهد و حسن نیت داشته باشد و بخواهد نیازهای جامعه را رفع کند، درها به رویش باز میشود. یادم هست که از این فعالیت مقالهای هم نوشتیم و با یکی دو نفر از همکاران آنرا در کنفرانس بینالمللی شهر فلورانس ایتالیا ارائه دادیم.
به علت اهمیت آن، بهعنوان عضو افتخاری جامعه مهندسان آلمان انتخاب شدم که در تهیه امکانات برای فعالیتهای بعدی من مؤثر بود. همکاران سابقم در آلمان به من میگفتند که عظمت کار گروه شما در اجرای طرح جزیره هنگام معادل کار ما در طرح کشتی اتمی اتوهان است.»
پروژه آبشیرینکن خورشیدی (سیمانی و فلزی) که انستیتو در سال ۱۳۴۹ در جزیرۀ هنگام پیاده نموده است. ظرفیت حدود ۵۰۰ لیتر آب شیرین در روز
وی درباره برنامه های دیگری که در کنار پروژه آب شیرین کن هنگام در انستستو دنبال می شد، گفت: «هدف من این بود که از انرژی هستهای استفاده کنم. گاهگاهی به آلمان میرفتم که در جریان فعالیتشان باشم، چون در آنجا من را میشناختند. موضوع دیگری هم بود؛ اوایل در مؤسسه GKSS برنامه مشخصی راجع به ممبران (غشا) نداشتند. بعد که دیدند من پیشکسوت شدم و مسئله آب شور بینالمللی شد، آن مرکز هم که قبلاً در آنجا کار میکردم، وارد این رشته شد.
اوایل من هم کمک میکردم و بعدها در آن مرکز ساخت انواع و اقسام ممبران آغاز شد. آنها شیمیدان بودند و بالاخره از ما جلو افتادند و من هم تلاش کردم که در تهران ممبران (غشاء) درست کنم. اما بههرحال من شیمی نخوانده بودم منتهی بعدها یکی از دوستان به نام آقای دکتر کلاس که آلمانی بود، همسر ایرانی داشت و در دانشکده شیمی کار میکرد را جذب و به مرکز آب و انرژی آوردم. آقای هاشمیان هم دستیار دکتر کلاس شد و شروع به ساخت ممبران کردیم. بعد هم لابراتوار اختصاصی برای ساخت ممبران درست کردیم.
خوشبختانه هیچ مشکلی هم برای گرفتن بودجه برای انستیتو نداشتیم. اتفاقاً آنقدر بودجه انستیتو آب و انرژی زیاد بود که دیگران بدون اینکه به من بگویند از بودجه ما استفاده و خرج میکردند!
آقایی به نامه خمسه که در سازمان برنامه و بودجه فعالیت میکرد حقیقت هدف من را میدید به همین دلیل هرچقدر که بودجه میخواستم در اختیارم قرار میدادند. نکتهای که میخواهم به رئیس فعلی انستیتو بگویم اینکه مهم این است شما جو علمی ایجاد کنید. اول باید خودتان معتقد به کاری که انجام میدهید باشید تا بعد بتوانید فضای علمی در زمینهای که فعالیت میکنید ایجاد کنید. وقتی این فضا ایجاد شد جوانان میتوانند جذب آن کار و فضا شوند. اگر بدون این زمینهسازی اقدام به استخدام افراد کنید، افرادی وارد کار میشوند که با هدف مشخص شده همسو نیستند. این اتفاق در چند مورد برای ما هم رخ داد اما بعدها که فضای لازم بهوجود آمد افراد از دانشکدههای مختلف جذب کار شدند. البته افراد انگیزههای مختلفی داشتند ولی نکتۀ مهم این بود که همه ما مشغول کار بودیم.
پس از چند سال فعالیت در مرکز آب و انرژی متوجه شدم که بدون ایستگاه تحقیقاتی در کنار آب کارمان پیش نمیرود. ابتدا میخواستم این ایستگاه را در بندرعباس ایجاد کنم که با استاندار وقت آن زمان به مشکل برخوردم. در همان زمان دکتر امین (روحش شاد) گفت تو هدفی داری و فرقی نمیکند در کدام ساحل طرحت را اجرایی کنی. ازاینرو بوشهر را انتخاب کردیم. با فاصله ۲ تا ۳ کیلومتری سازمان انرژی اتمی، خودم با سختیهای زیاد، زمین گرفتم، اعتبار گرفتم، خدا رحمت کند مهندس لکستانی خیلی به من کمک کرد.
خلاصه اینکه اجرای طرح در زمینی حدود ۷ هکتار شروع شد. کارگاه و ساختمان را بنا کردیم و ایستگاه تحقیقاتی راهاندازی شد. دستگاه مولتی استیج هم درست کردیم که روش جدیدی برای تبدیل آب شور به شیرین بود. از این به بعد بهخاطر تمرکز زیاد روی روشهای حرارتی، دیگر نتوانستم کار با انرژی خورشیدی را ادامه دهم.هنگام فعالیت ما در بوشهر، توجهام تنها به تولید آب شیرین نبود، بلکه به مسئله آبرسانی هم توجه داشتم. آب شهر بوشهر از منطقهای نزدیک شیراز با سیستم لولهکشی تأمین میشد. متوجه شدم که بیش از ۵۰ درصد آب شیرین لولهها از درزهای مختلف لوله خارج و تلف میشود. بعدها هم که مطالعه کردم متوجه شدم که در اکثر کشورهای غیرصنعتی، نظیر مصر و تونس، داستان به همین نحو است؛ در اثر انتقال آب نه تنها کیفیت آن، تغییر میکند، بلکه بیش از ۵۰ درصد آن هدر میرود
استاندار هرمزگان دعوت کرد به قشم بروم تا امکانات در اختیارمان قرار دهند و ما کار کنیم. در پاسخ ایشان گفتم، مشت نمونه خروار است. کار ما ساخت نمونه است. من اصرار داشتم و فهمیده بودم که کار مرکز تحقیقاتی پیش رفتن تا مرز ساخت نمونه است و بقیهاش را دیگران باید ادامه دهند. ازاینرو با دو کارخانه صحبت کردم که ما کلکتورها را ساختهایم و خوب کار میکنند. شما هم بیایید از این کلکتورها نمونهبرداری و تکثیر کنید. اما هیچ کسی کار را جدی نگرفت. حتی دستگاهی درست کردیم که از رطوبت هوا آب بگیریم؛ چرا که در جاهایی مانند بندرعباس، رطوبت هوا زیاد است.»
وی در خصوص پروژه های مهمی که در دوره سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۶۰ در انستیتو اجرا شده گفت: «علاوه بر طرح موفق آبشیرینکن خورشیدی در جزیرۀ هنگام، پروژههای مهمی در انستیتو انجام شده است. در زمینه بهرهگیری از رطوبت هوا طرح جالبی را اجرا کردیم و آن را در محوطه زمینهای شیلات و نیروی دریایی شمال آزمایش کردیم. این طرح بهعنوان اختراع در بخش وزارت صنایع به ثبت رسیده است. با استفاده از انرژی خورشیدی یک موتور استرلینگ درست کرده بودیم و مرحوم آقای ملکی مجری آن بودند که کارشان بسیار عالی و فوقالعاده بود. طراحی و ساخت انواع آبگرمکنهای خورشیدی و غذاپز خورشیدی، طرحهای مختلفی بودند که توسط همکارانم در انستیتو اجرا و مورد آزمایش قرار گرفتند. طرحهای انرژی خورشیدی را باید بهصورت غیرمرکزی بهکار گرفت و استفاده نمود.
در زمینه آبشیرینکنهای حرارتی نیز پروژههای متعددی در مرکز آب و انرژی انجام شده است. ازجمله آنها دستگاه MSF پنج مترمکعبی نمونه، دستگاه MSF پانصد مترمکعبی برای بندرگناوه، دستگاه آبشیرینکن MED پنج مترمکعبی نمونه و دستگاه کوچک اسمز معکوس میباشند. همچنین، در سالهای اولیه انقلاب اسلامی، دستگاههای آبشیرینکن بسیاری در نقاط مختلف کشور توسط همکارانم در انستیتو آب و انرژی تعمیر و یا نصب و راهاندازی گردیدند.»
دکتر نوحدانی تا سال ۱۳۶۲ به عنوان استاد و سرپرست مؤسسه آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف فعالیت داشت و علاوه بر تدریس در سالهای ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۷ به عنوان مشاور فنی با سازمان های مختلف دولتی و خصوصی همکاری داشت و مدتی نیز به عنوان استاد مدعو مؤسسه علمی ماکس پلانک فرانکفورت در بخش بیوفیزیک و هم چنین در مرکز تحقیقات گستاخت به کارهای علمی و پژوهشی پرداخت.
به گزارش دیدهبان علم، وی در سال ۱۳۶۷ مجدداً به آلمان بازگشت. ابتدا به هامبورگ رفت. اما، بعد باتوجه به شرایط خوب شهر دوسلدورف به لحاظ داشتن رودخانه، این شهر را انتخاب کرد و به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه علوم کاربردی دوسلدورف مشغول به کار شد.
نوحدانی همچنین در همکاری با سازمان آب دوسلدورف یک مرکز تحقیقاتی کوچک در کنار رودخانه راین تأسیس کرد تا آنچه را که در بوشهر تجربه کرده بود این بار در دل اروپا پیاده کند.
وی درباره فعالیتهای خود در این دوره میگوید: «مسئله آب در کشور ما به دو شاخه مرکزی و غیرمرکزی تقسیم میشود. در این میان من طرفدار این تئوری بوده و هستم که حل مسئله آب کشور ما از طریق روش آبشیرینکن غیرمتمرکز ( دستگاههای کوچک و متحرک) امکانپذیر است. در آن زمان رودخانه راین به دلایل خاصی بسیار آلوده بود و همه ماهیها از بین رفته بودند. درواقع سازمان آب با بحرانی روبهرو بود و میخواستند آب رودخانه را تمیز کنند و تصفیه آب انجام دهند. از موقعیت استفاده کردم و از یک طرف در دانشکده درس میدادم و از طرف دیگر در سازمان آب یک جای کوچک در حدود ۲۰ تا ۲۵ مترمربع انتخاب کردم. انتخاب جای کوچک هم عمدی بود که بتوانم دستگاه تصفیه آب موبايل درست کنم. در آنجا روی فیلتراسیون شنی خیلی کار کردم. در ابتدا نسبت به این موضوع اطلاع زیادی نداشتم؛ مطالعه زیادی کردم و متوجه شدم در خیلی از جاها به ویژه جنوب ایران که برکه داریم نیازی به ممبران نیست و میشود با ترکیب شنهای مختلف، آب را گوارا کرد. چرا که شن مواد زاید را به خود جذب میکند، کارهای علمی زیادی انجام دادهام؛ دستگاهها را تماماً دانشجویان ساختند که اگر لازم باشد میتوانم اطلاعات آنها را برای شما بفرستم. خلاصه آنجا توانستم دستگاهی موبیل (سیار) با فیلتراسیونهای مختلف، از انواع و اقسام ممبران و همچنین از مواد شنی درست کنم.
از طرف کارخانه فولکس واگن یک خودرو باری برای ساخت دستگاه موبایل در اختیارم گذاشته بودند. در نهایت موفق شدم آبشیرینکن سیار برای یک منطقه کم جمعیت بسازم. از طرف دانشکده هم خیلی تشویق کردند و بسیار هم تعجبآور بود. یک دستگاه موبایل ساختم که یکی دوبار هم در مجله دانشکده این موضوع را منتشر کردند.
وقتی این کار را تمام کردم، بخش خصوصی آمد سراغ من و با آنها قرارداد بستم. البته من طرحهایم را نفروختم و گفتم که بهطور مشترک این دستگاهها را تولید میکنیم. مدتها هم با آن شرکت کار کردم؛ درآمد خوبی هم داشتم. تا اینکه آلمان شرقی و غربی بههم پیوستند و این شرکت هم به آلمان شرقی رفت و در آنجا سرمایهگذاری کرد و وضع اقتصادیش خراب شد. خلاصه، باتوجهبه شرایط بهوجود آمده ناچار شدم از آن شرکت فاصله بگیرم و خودم بهطور مستقل مدتی کار کردم.»
دستگاه آبشیرینکن MSF هفت مرحلهای
دکتر نوحدانی در سال های اقامت در آلمان بارها به ایران سفر کرد. وی خاطرات قابل تاملی از ارائه طرح های خود در ایران دارد: «وقتی طرح های خود در زمینه تصفیه آب را در ایران مطرح کردم عدهای از من ایراد گرفتند که اگر اسم تو روی کاتالوگ باشد کسی آن محصول را نمیخرد، اسم دستگاه را عوض کن و خارجی بگذار!
من هم در پاسخ گفتم این کار را نمیکنم، این اولین دستاورد فنی حقیقی مملکت ما در تصفیه آب است. خلاصه نتوانستم در ایران این موضوع را توسعه دهم. بعد از آن بیشترین انرژیام را روی این مسئله گذاشتم که چرا ما نمیتوانیم مشکل آب کشورمان را حل کنیم که به یک تئوری رسیدم و الان دارم این تئوری را مینویسم. صورت مسئله هم این است که چرا کشورهای غیرصنعتی نمیتوانند مسئله بحران آب را حل کنند. با اینکه ما این همه افراد با استعداد و باهوش داریم، اما همچنان در زمینه کمبود آب مشکل داریم.
همین اواخر هم یادداشتی دیدم که آقای عیسی کلانتری زنگ بحران آب را نواخته و گفتهاند راه برگشت هم نداریم … . این موضوع خیلی عجیب است که آنقدر بدبین شدهایم درحالیکه بهنظر من مرکز آب و انرژی نقش بسیار مهمی میتواند ایفا کند و مسئله کمبود آب کشور را در دست بگیرد.»
دکتر نوحدانی در سال های دوری از ایران از خدمت به هموطنانش نیز غافل نبود از جمله اقدامات خیرخواهانه وی، فراهم کردن امکان دسترسی مردم زادگاهش – نوحدان – و روستاهای مجاور به آب آشامیدنی سالم بود. وی طرحی برای شیرین کردن آب دریا به مسئولین امور ارائه داد که شرایط برای انجام آن فراهم نشد.
از زنده یاد نوحدانی، مقالات و آثار پژوهشی متعددی نیز در نشریات آلمانی زبان به یادگار مانده است.
انتهای پیام