گزارش معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور در خصوص عملکرد یک سال گذشته دولت در اجرای برنامه هفتم توسعه، نشان از فاصله قابل توجه شرایط کنونی تا اهداف ترسیم شده در برنامه در حوزه های راهبردی از قبیل تعداد شرکت های دانش بنیان، شاخص های نوآوری، صادرات فناوری های پیشرفته دارد. اهدافی نه چندان بلند و بعضا حداقلی که با توجه به آهنگ کند رشد شاخص های مختلف این حوزه، بلندپروزانه و دور از دسترس می نمایند!
به گزارش دیده بان علم ایران، حسین افشین که در جلسه علنی نوبت صبح امروز مجلس در جریان ادامه بررسی عملکرد یک ساله دولت در اجرای برنامه هفتم توسعه سخن می گفت اظهار داشت: سال ۱۴۰۲ شاخص رشد علمی کشور منفی شد اما در منطق علم، کاهش به معنای شکست نیست؛ بلکه به معنای تشخیص است!
این تشخیص به ما می‌گوید باید مسیر را اصلاح کنیم نه اینکه امید را کنار بگذاریم. همین تشخیص، آغازی است برای فصل جدیدی در توسعه ایران است. فصلی که در قالب برنامه هفتم توسعه تعریف شده است.
معاون علمی رئیس جمهور تصریح کرد: این برنامه نقشه ای است برای تبدیل علم به توسعه و دانش به کرامت زندگی مردم و در معاونت علمی ریاست جمهوری نیز مفاد این برنامه به زبان عملی ترجمه و هر بند از قانون به پروژه اجرایی تبدیل شده است.
افشین گفت: در بند پ ماده ۹۷ قانون برنامه، آیین نامه حمایت از نوسازی تجهیزات و ابزارهای علمی مراکز علمی شاخص و قطب های علمی تصویب شد و هم اکنون با تفاهم نامه بین وزارت علوم، معاونت علمی و وزارت بهداشت این موضوع در حال پیگیری و اجرا سازی است و امید است تا پایان دولت آزمایشگاه های دانشگاه های شاخص و پیشرو نوسازی و در حوزه های نوظهور آزمایشگاه جدید احداث شود.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ادامه داد: از سال ۱۴۰۳ تاکنون چندین آزمایشگاه و کارخانه نمونه‌سازی در فناوری‌های نوظهور از جمله کوانتوم، میکرواِلکترونیک و هوش مصنوعی ایجاد و حمایت شده است و این روند ادامه خواهد داشت. همچنین در بندهای (الف) و (پ) ماده ۹۸، آیین‌نامه ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور و خدمات کنسولی ویژه آنان تصویب و سیاست ملی نخبگان بازطراحی شد. تاکنون بیش از ۸۹۵ همکاری فعال میان نخبگان ایرانی مقیم خارج و مراکز داخلی برقرار شده که نسبت به سال قبل رشد ۱۰ درصدی داشته است. از سال ۱۴۰۴ نیز تاکنون در مجموع ۶۵ پرونده تائید و ۱۱۴ کارت اقامت ویژه برای متخصصان و کارآفرینان بین‌المللی در کشور صادر شده است.
وی بیان کرد: برای نخستین بار، طرح مسکن نخبگان در شهرهای مختلف کشور آغاز شده تا ماندن در وطن، انتخابی عقلانی و ممکن شود. همچنین پرداخت پژوهانه‌های ویژه برای اساتید و کمک‌هزینه ماهانه برای دانشجویان دکتری نخبه در دستور کار بنیاد ملی نخبگان قرار گرفته است.
افشین گفت: در بند (ت) ماده ۹۹ قانون برنامه، عوارض صادرات مواد خام به توسعه فناوری اختصاص یافت تا برای بهبود زیست‌بوم فناوری در شش حوزه پیشران و اقتدارآفرین اختصاص یابد. برای افزایش سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۸۴۱ میلیارد تومان از این محل به صندوق تزریق شد. نتیجه این اقدام، شکل‌گیری ۱۶۰۰ شرکت جدید دانش‌بنیان، تجاری‌سازی ۵۸۰ محصول فناورانه و افزایش سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی از ۳.۲ درصد به ۵ درصد تا پایان برنامه است.
وی افزود: مطابق ماده ۱۰۰ قانون برنامه، شبکه ملی آزمایشگاهی در ۵۰ دانشگاه توسعه یافته و تاکنون بیش از ۴۲۰۰ خدمت فناورانه به صنعت ارائه شده است. همچنین در ماده ۱۰۱ برنامه، ۲۵ پارک فناوری استانی به هم متصل شدند و در قالب طرح پل نوآوری، بیش از ۷۰۰ نیاز صنعتی به دانشگاه‌ها پیوند خورده است.
معاون علمی رئیس جمهور با اشاره به طرح ملی هوش مصنوعی ایران گفت: این طرح با چهار محور زیرساخت، آموزش، داده و کاربردسازی آغاز شده و توسعه ظرفیت‌های پردازشی کشور در حال اجراست. ظرفیت پردازشی کشور از یک بتا فلاپس به ۲۰ بتا فلاپس در حال بهره‌برداری و تا پایان سال به ۹۰ بتافلاپس خواهد رسید و تا سال آینده به ۲۰۰ بتافلاپس با کمک بخش خصوصی افزایش خواهد یافت.
افشین افزود: در این حوزه ۴۲ شرکت دانش بنیان هوش مصنوعی فعال هستند که سهم آنها از صادرات فناورانه در حال رشد است. مرکز ملی تحقیقات کوآنتوم فعالیت خود را آغاز کرده است و سه پروژه ژن درمانی در مرحله بالینی قراردارد و طراحی تراشه‌های هوشمند بومی در حال انجام است اعداد نشان دهنده تغییر پارادایم هستند؛ حرکت از انباشت علم به کاربست آن؛ از پژوهش برای انتشار و از پژوهش برای تولید و از دانایی برای دانستن و از دانستن برای زیستن.
وی در ادامه بیان کرد: در پایان سال ۱۴۰۳ سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به سال پایه ۱۴۰۲ رشد ۱۴۶ درصدی داشته و از ۷.۶ همت در ابتدای سال ۱۴۰۳ به ۲۳ همت در پایان همان سال رسیده است.
افشین همچنین درباره جایگاه بین‌المللی کشور در نوآوری گفت: رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری میان ۱۳۹ کشور جهان در حال حاضر ۷۰ است و باید طبق قانون برنامه تا پایان آن به رتبه ۴۲ ارتقا یابد. این هدف نیازمند اصلاح نهادی و اقتصادی در سطح کلان کشور است.
وی ادامه داد: در بخش صادرات فناوری‌های پیشرفته، هدف این است که ایران تا پایان برنامه به رتبه دوم منطقه برسد؛ در حالی که اکنون رتبه کشور چهارم است. ارزش صادرات محصولات فناورانه متوسط و بالا حدود ۲۷ میلیارد دلار است و باید تا پایان برنامه به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد. تحقق این هدف دشوار اما شدنی است، مشروط به برنامه‌ریزی دقیق و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان.
وی خاطرنشان کرد: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان از ۹ هزار و ۵۵۲ شرکت به ۱۰ هزار و ۱۰۹ افزایش یافته و هدف ما رسیدن به ۳۰ هزار شرکت تا پایان برنامه است. البته معتقدیم همان‌گونه که شرکت‌های دانش‌بنیان ورودی دارند، باید خروجی هم داشته باشند. بنابراین هدف ۳۰ هزار شرکت باید به صورت تجمیعی دیده شود، نه صرفا بر تعداد موجود افزوده شود. کیفیت این شرکت‌ها به اندازه کمیت‌شان اهمیت دارد و اصلاح این موضوع به مجلس ارائه خواهد شد.
افشین در پایان گفت: از نگاه ما، علم تنها بخشی از توسعه نیست بلکه بستر آن است. در قرن بیست‌ویکم، هیچ کشوری نمی‌تواند از جریان جهانی هوش مصنوعی و نوآوری جدا بماند اما در عین حال نباید اختیار آینده خود را واگذار کند. از این رو، برنامه هفتم توسعه را نه فقط یک برنامه داخلی، بلکه بخشی از گفت‌وگوی جهانی درباره نوآوری و نوآوری مسئولانه می‌دانیم. هدف ما این است که علم، تنها شتاب توسعه نباشد بلکه شالوده کرامت و پیشرفت انسان ایرانی شود.
انتهای پیام