محقق ایرانی موسسه بیوتکنولوژی مولکولار (IMBA) آکادمی علوم اتریش و برنده بین المللی گروه سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی جشنواره رویان موفق به ساخت مدل جنین انسان با سلولهای بنیادی شده که به دانشمندان اجازه می‌دهد مراحل ابتدایی رشد جنین را به شکل اخلاقی و امن مطالعه کنند.
به گزارش خبرنگار دیده‌بان علم ایران، مدل ساخته شده توسط حیدر حیدری خوئی و همکارانش، شبیه جنین یک هفته ای انسان (بلاستویید) است و رفتار و رشد اولیه آن بسیار شبیه جنین طبیعی است.
این مدل جدید به دانشمندان اجازه می‌دهد مراحل ابتدایی رشد جنین را به شکل اخلاقی و امن مطالعه کنند.
در این پژوهش، بررسی شد که چگونه مسیر mTOR روی فعالیت بلاستوییدها تأثیر می‌گذارد. وقتی این مسیر مهار شد، رشد بلاستوییدها متوقف شد و فعالیت سلول‌ها کاهش یافت، اما با رفع مهار، دوباره فعال شدند و توانایی لانه‌گزینی پیدا کردند.
این کشف نشان می‌دهد جنین انسان توانایی ذاتی ورود و خروج از حالت «غیرفعال» (Pause) را دارد. یافته ای که می‌تواند مسیر تازه‌ای برای بهبود روش‌های کمک‌باروری، نگهداری بهتر جنین و افزایش موفقیت لانه‌گزینی باز کند.
دیاپوز جنینی
در برخی از پستانداران، می‌توان زمان‌بندی رشد جنینی که معمولاً پیوسته است را تغییر داد تا شانس زنده ماندن جنین و مادر افزایش یابد. این کاهش رشد موقت که به عنوان دیاپوز جنینی شناخته می‌شود، معمولاً در مرحله بلاستوسیست، درست قبل از اتصال جنین به دیواره رحم، رخ می‌دهد. در طول این مکث، جنین آزادانه شناور می‌ماند و بارداری را طولانی‌تر می‌کند.
این حالت خفته می‌تواند برای هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از از سرگیری رشد، زمانی که شرایط مساعد باشد، حفظ شود. اگرچه همه پستانداران از این استراتژی تولید مثلی استفاده نمی‌کنند، اما توانایی توقف رشد را می‌توان به صورت تجربی ایجاد کرد. اینکه آیا سلولهای انسان می‌توانند به محرک‌های دیاپوز پاسخ دهند، همچنان یک سوال بی‌پاسخ باقی مانده است.
مطالعه حیدری و همکارانش در آزمایشگاه‌های نیکولاس ریورون در موسسه بیوتکنولوژی مولکولی (IMBA) آکادمی علوم اتریش در وین و آیدان بولوت-کارسلی‌اوغلو در موسسه ژنتیک مولکولی ماکس پلانک در برلین نشان داده که مکانیسم‌های مولکولی که دیاپوز جنینی را کنترل می‌کنند، در سلولهای انسانی نیز قابل اجرا هستند.
تحقیقات حیدری خویی، زیست‌شناس تولیدمثل و جنین‌شناس بر توسعه زودهنگام انسان از جمله خودسازمان‌دهی، تعیین مسیر سلولی و تعامل جنین با اندومتر متمرکز است.
او با استفاده از مدل‌های پیشرفته مبتنی بر سلولهای بنیادی مانند بلاستوییدهای انسانی، مکانیسم‌های توسعه‌ای ویژه انسان را بررسی کرده و مقالاتی به‌عنوان نویسنده اول در نشریات معتبر Nature، Cell و Nature Protocols منتشر کرده است. وی با داشتن بیش از ۲۰ مقاله و مستندات علمی دارای شاخص اچ ۱۴ میباشد.
حیدری که دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد و دکتری زیست‌شناسی تولید مثل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پژوهشگاه رویان است از سال ۲۰۲۰ به عنوان پژوهشگر پسادکتری در آزمایشگاه نیکلاس ریورون در موسسه بیوتکنولوژی مولکولار (IMBA) وین فعالیت دارد.
هدف بلندمدت او، پیوند دانش زیست‌شناسی تکوینی با علم ترجمانی برای ارتقای سلامت در پزشکی تولیدمثل است.
انتهای پیام