به دنبال توسعه فناوریهای سلول درمانی و ژن درمانی در درمان بیماریها و اهمیت این موضوع، داروهای مختلفی با استفاده از این فناوری ها در دنیا درحال تولید است تا تاییدیه FDA را دریافت کنند.
در سالهای اخیر، ورود صنایع سلولیدرمانی و ژن درمانی، امکان ارائه نتایج متحولکننده، بادوام و بالقوه درمانی را برای طیف متنوعی از شرایط تهدیدکننده حیات و همچنین جراحتها، بیماریهای دژنراتیو، اختلالات ژنتیکی و انواع سرطان فراهم کرده است.
سلول درمانی استفاده از سلول های زنده برای درمان بیماری است. این سلولها می تواند هم سلول های طبیعی بدن (بدون تغییر) و هم سلول های مهندسی شده یا ویرایش ژنی شده را شامل شود. همچنین شامل اگزوزوم ها و وزیکول های خارج سلولی است که توسط سلول های زنده ترشح می شوند.
ژن درمانی شامل قرار دادن ژن های عملکردی درون سلول ها برای جایگزینی ژن های معیوب به منظور درمان بیماری های ژنتیکی است. معمولاً یک ویروس برای حمل و انتقال ژن درمانی به سلولهای بدن بیمار، مهندسی ژنتیکی میشود. هنگامی که درمان موفقیت آمیز باشد، ژن جدید، تحویل داده شده توسط ناقل، یک پروتئین فعال تولید می کند. تکنیک های مختلفی برای انجام ژن درمانی وجود دارد که شامل درمان تقویت ژن، درمان مهار ژن و درج ژن خودکشی و همچنین روش های دیگر می شود.
بر همین اساس در زیر فهرستی از تمام محصولات سلولدرمانی و ژن درمانی شناخته شده قرار دارد که توسط دفتر بافت ها و درمان های پیشرفته (OTAT) بخشی از FDA، مجوز دریافت کرده اند.
در حال حاضر، ۳۸ درمان سلولی و ژنی در ایالات متحده تایید شده است.
تا به امروز، هیچ درمان اگزوزومی تایید FDA را دریافت نکرده است، اگرچه مسیر کارآزمایی بالینی آن امیدوارکننده به نظر می رسد.
با این حال، بسیاری از این محصولات از مشتقات خون بند ناف هستند که هشت مورد از ۳۸ مورد تایید شده سلولدرمانی و ژن درمانی تا به امروز (۲۱٫۰۵ درصد) را شامل میشوند.
درمان با سلولهای CAR-T، بزرگترین بخش بعدی است که شش مورد از ۳۸ مورد تاییدی محصولات سلول درمانی و ژن درمانی (۱۵٫۷۹٪) را تشکیل می دهد. درمان با سلولهای CAR-T تایید شده در ایالات متحده عبارتند از Abcema، Breyanzi، Carvykti، Kymriah، Tecartus و Yescarta (به ترتیب حروف الفبا فهرست شده اند).
فهرست زیر، نام تجاری هر محصول، نام بالینی و شرکت سازنده آن را نشان می دهد:
- ABECMA (idecabtagene vicleucel)
سهامی Celgene، شرکت Bristol-Myers Squibb - ADSTILADRIN (nadofaragene firadenovec-vcng)
Ferring Pharmaceuticals A/S - ALLOCORD (HPC, Cord Blood)
مرکز پزشکی کودکان SSM Cardinal Glennon - AMTAGVI (lifileucel)
شرکت Iovance Biotherapeutics - BEQVEZ (fidanacogene elaparvovec-dzkt)
شرکت فایزر - BREYANZI (lisocabtagene maraleucel)
مجموعه Juno Therapeutics، شرکت Bristol-Myers Squibb - CARVYKTI (ciltacabtagene autoleucel)
شرکت Janssen Biotech - CASGEVY (exagamglogene autotemcel [exa-cel])
کمپانی داروسازی Vertex - CLEVECORD (HPC Cord Blood)
مرکز خون بندناف کلیولند - Ducord, HPC Cord Blood
دانشکده پزشکی دانشگاه دوک - ELEVIDYS (delandistrogene moxeparvovec-rokl)
شرکت Sarapeta Therapeutics - GINTUIT (Allogeneic Cultured Keratinocytes and Fibroblasts in Bovine Collagen)
کمپانی Organogenesis - HEMACORD (HPC, cord blood)
مرکز خون نیویورک - HEMGENIX (etranacogene dezaparvovec-drlb)
CSL Behring LLC - HPC, Cord Blood
آزمایشگاه Clinimmune، بانک خون بند ناف دانشگاه کلرادو - HPC, Cord Blood – MD Anderson Cord Blood Bank
بانک خون بند ناف MD Anderson - HPC, Cord Blood – LifeSouth
مراکز خون LifeSouth Community - HPC, Cord Blood – Bloodworks
Bloodworks - IMLYGIC (talimogene laherparepvec)
شرکت BioVex، تابعه شرکت Amgen - KYMRIAH (tisagenlecleucel)
شرکت داروسازی Novartis - LANTIDRA (donislecel)
شرکت CellTrans - LAVIV (Azficel-T)
Fibrocell Technologies - LENMELDY (atidarsagene autotemcel)
Orchard Therapeutics (Europe) Limited - LUXTURNA (voretigene neparvovec-rzyl)
شرکت Spark Therapeutics - LYFGENIA (lovotibeglogene autotemcel [lovo-cel])
شرکت bluebird bio - MACI (Autologous Cultured Chondrocytes on a Porcine Collagen Membrane)
شرکت Vericel - OMISIRGE (omidubicel-onlv)
Gamida Cell Ltd. - PROVENGE (sipuleucel-T)
شرکت Dendreon - RETHYMIC (allogeneic processed thymus tissue – agdc)
Enzyvant Therapeutics GmbH - ROCTAVIAN (valoctocogene roxaparvovec-rvox)
شرکت داروسازی BioMarin - SKYSONA (elivaldogene autotemcel)
شرکت bluebird bio - STRATAGRAFT (allogeneic cultured keratinocytes and dermal fibroblasts in murine collagen-dsat)
شرکت Stratatech - TECARTUS (brexucabtagene autoleucel)
شرکت Kite Pharma - TECELRA (afamitresgene autoleucel)
شرکت با مسئولیت محدود Adaptimmune - VYJUVEK (beremagene geperpavec)
شرکت Krystal Biotech - YESCARTA (axicabtagene ciloleucel)
کمپانی Kite Pharma - ZYNTEGLO (betibeglogene autotemcel)
شرکت bluebird bio - ZOLGENSMA (onasemnogene abeparvovec-xioi)
شرکت Novartis Gene Therapies