پژوهشگران دانشگاه تهران در یک پژوهش به ارائه مدل داده‌کاوی برای بررسی نقش آب‌وهوا بر میزان تصادفات رانندگی پرداختند.
به گزارش دیده‌بان علم ایران، پژوهشگران دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در پژوهشی نوآورانه و میان‌رشته‌ای به بررسی نقش دما و شرایط آب‌وهوایی بر وقوع انواع تصادفات پرداختند که نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیانگر نقش مؤثر آب و هوا و میزان دما بر انواع تصادفات جاده‌ای است. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل داده کاوی یک الگوی قابل پیش بینی را در بین متغیرهای دما، انواع تصادفات جاده ای و شرایط آب و هوایی شناسایی می کند.
این مطالعه از یک رویکرد کمی استفاده می کند و بدین منظور بیش از ۱۵ هزار رکورد تصادفات را که طی سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ در استان قزوین به وقوع پیوسته را تجزیه و تحلیل می کند. یافته های این مطالعه بر اهمیت در نظر گرفتن دما و شرایط آب و هوایی به عنوان عوامل ثانویه مؤثر در تصادفات تأکید می کند. مدل پیش بینی می تواند به تصمیم گیرندگان در تدوین استراتژی های موثر برای کاهش حوادث کمک کند. درک رابطه بین دما، آب و هوا و انواع تصادفات، طراحی مداخلات هدفمند را برای افزایش ایمنی جاده امکان پذیر می کند. این تحقیق بینش‌های ارزشمندی را به تلاش‌های کاهش تصادفات کمک می‌کند و بر اهمیت پرداختن به متغیرهای محیطی در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری ایمنی راه تأکید می‌کند.
نشان می دهد که در روزهای آفتابی، تصادفات بدون ارتباط معنی داری با دما در مقایسه با واژگونی خودرو، بیشتر رخ می دهد.
در شرایط آب و هوایی بارانی در دماهای پایین تر از ۰٫۸ درجه سانتیگراد تا ۷٫۷ درجه سانتیگراد، احتمال انواع حوادث افزایش می یابد. به عنوان مثال، در دمای بین ۲٫۶ درجه سانتیگراد تا ۴٫۲ درجه سانتیگراد، احتمال تصادفات زنجیره ای افزایش می یابد. علاوه بر این در دمای بالای ۳ درجه سانتیگراد، احتمال تصادفات از جلو به عقب بیشتر است.
در شرایط آب و هوایی مه آلود، محدوده دمایی مختلف با احتمالات مختلف تصادفات مانند برخورد با اجسام ثابت و واژگونی خودرو مطابقت دارد.
در شرایط آب و هوایی یخبندان، دمای پایین تر با افزایش احتمال تصادفات زنجیره ای و واژگونی خودرو همراه است.
در شرایط آب و هوایی برف و کولاک، محدوده دمایی خاص با افزایش احتمال انواع تصادفات از جمله واژگونی خودرو و تصادفات زنجیره‌ای مرتبط است.
مهشید التماسی، استادیار گروه علم اطلاعات و مدیریت دانش دانشکده مدیریت دولتی و علوم سازمانی دانشگاه تهران درباره اهمیت انجام این پژوهش، گفت: تصادفات جاده‌ای همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های ایمنی در کشور ایران بوده است. سالانه هزاران تصادف منجر به جرح یا فوت در جاده‌های ایران اتفاق می‌افتد که عواقب سنگینی در زمینه‌های سلامت و اقتصاد به دنبال دارد. این مساله ضرورت انجام مطالعات جامع و کاربردی در زمینه پیش‌بینی و مدیریت تصادفات جاده‌ای را آشکار می‌سازد.
وی افزود: مدل داده‌کاوی ارائه شده در این پژوهش قادر است الگوهای پیچیده بین دما، شرایط آب و هوایی و انواع تصادفات جاده‌ای را شناسایی کند. این مدل می‌تواند احتمال وقوع هر نوع تصادف را در شرایط مختلف دمایی و آب و هوایی پیش‌بینی کند. به عنوان مثال، نتایج نشان داده‌اند که با افزایش دما، احتمال وقوع برخی تصادفات مانند برخورد با وسایل نقلیه و خروج از جاده افزایش پیدا می‌کند. همچنین در دماهای پایین، احتمال وقوع تصادفات ناشی از واژگونی افزایش پیدا می‌کند.
التماسی اظهار داشت: با توجه به افزایش فراوانی وقوع تصادفات جاده‌ای در ایران و تبعات سنگین آن، شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع این حوادث از جمله عوامل محیطی و اقلیمی ضروری است. نتایج این پژوهش می‌تواند در طراحی و اجرای راهکارهای مدیریت ریسک تصادفات در جاده‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
به گفته استادیار گروه علم اطلاعات و مدیریت دانش دانشکده مدیریت دولتی و علوم سازمانی دانشگاه تهران، این مطالعه با ترکیب رویکردهای آماری و داده‌کاوی، الگوهای پیچیده میان دما، شرایط آب و هوا و انواع تصادفات را شناسایی کرده و مدلی برای پیش‌بینی این الگوها ارائه داده است. کاربرد این مدل می‌تواند در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای افزایش ایمنی جاده‌ها و کاهش تصادفات مؤثر باشد. متخصصان ترافیک، مدیران حوزه ایمنی جاده‌ها و سیاست‌گذاران می‌توانند از نتایج این پژوهش برای طراحی راهکارهای مناسب و هدفمند در حوزه کاهش تصادفات جاده‌ای استفاده کنند.
نتایج این پژوهش در قالب مقاله‌ای با عنوان “Predicting the type of road accidents based on air temperature in Iran: A case study of roads in Qazvin province” در مجله معتبر Heliyon با ضریب تأثیر ۴ به چاپ رسیده است.