امروز ۱۹ خردادماه یک سال از درگذشت فیروز نادری از مهندسان و مدیران برجسته ناسا می گذرد اما همچنان ابهام ها و سوالات بی پاسخی درباره چگونگی درگذشت این چهره نام آور ایرانی وجود دارد.
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، اوایل خردادماه سال گذشته بود که عکسی از فیروز نادری روی تخت بیمارستان همراه با نوشته ای به نقل از او در صفحه فیسبوک نادری منتشر شد که در آن اعلام شده بود وی در پی افت ناگهانی ضربان قلب از حال رفته و به دلیل برخورد سرش به دیوار و ورود یکی از مهره های گردن به کانال عصبی، نخاعش آسیب دیده و باعث شده از گردن به پایین فلج شود.
در آن مطلب ذکر شده بود که وی روز دوشنبه اول خردادماه تحت عمل جراحی گردن قرار گرفته و دوران نقاهتش چهار تا پنج ماه طول می‌کشد.
براساس آن نوشته، نادری اعلام کرده که تا چند ماه آینده در شبکه‌های اجتماعی نخواهد بود و خانواده‌اش هر از گاهی به نیابت از او پست می‌گذارند.
وی گفته بود که این خبر را برای جلوگیری از انتشار شایعات منتشر کرده است.
دو هفته بعد از این خبر تاسف بار و در حالی که دوستداران دکتر نادری همچنان در شک این حادثه ناگهانی بودند و در عین حال اخبار خوبی از روند رو به بهبود حال او گزارش می شد، ۲۰ خردادماه دکتر عیسایی، خواهر زاده فیروز نادری و جراح مغز و ستون فقرات که در شیراز سکونت دارد ناگهان در پستی اینستاگرامی از درگذشت دایی خود خبر داد.
تا امروز نه عیسایی و نه هیچ یک از دیگر بستگان و دوستان نزدیک نادری و نه منابع رسمی در آمریکا، هیچ توضیحی درباره علت و نحوه فوت دکتر نادری ارائه نداده اند.
مشخص نیست در شرایطی که نادری نقاهت پس از جراحی را می گذرانده چه عاملی باعث فوت او شده و آیا اساسا فوت وی در پی عوارض ناشی از آسیب نخاعی یا در اثر علل ناخواسته یا خودخواسته دیگر رخ داده است؟
علاوه بر این پس از فوت دکتر نادری نیز جز برگزاری چند مراسم یادبود از طرف ایرانیان و دوستان دکتر نادری خبری درباره مراسم خاکسپاری احتمالی یا سرنوشت دیگری که بنا به درخواست احتمالی این مدیر سابق ناسا برای پیکر او رقم خورده منتشر نشده است.
آیا نادری که الهام بخش بسیاری از جوانان و نمادی از تلاش برای تحقق رویاهای ناممکن بوده با ناامید شدن از درمان خود انتخاب دیگری کرده که ترجیح داده پنهان بماند؟ آیا با توجه به باورهایش درخواست کرده که محل دفنش ناشناس بماند؟ آیا انتخاب دیگری برای سرنوشت پیکر خود پس از مرگ داشته است؟
شاید بگوییم طرح این سوالات در برابر داستان پر فراز و نشیب زندگی فیروز نادری در مقام یک مهندس و مدیر برجسته ناسا – فارغ از همه بزرگنمایی ها و تعبیرات اغراق آمیزی که درباره برخی چهره های علمی ایرانی نظیر او وجود دارد -، دستاوردها و افتخاراتی که به نام یک ایرانی رقم زده، نقشی که در ترویج علم و جلب علاقمندی نوجوانان و جوانان ایرانی به اکتشافات و ماموریتهای فضایی داشته و باورها و نظرات و ایده‌های او – که می‌توانیم با آن‌ها موافق یا مخالف باشیم – چه ارزشی دارد؟ سوالی که خود من هم در یک سال اخیر بارها به آن فکر کرده‌ام؛ اما در نهایت، توجیهی هم برای تن دادن به این پایان مبهم و تسلیم شدن در برابر سکوتی که به دنبال تحمیل این ابهام در نقطه پایان زندگی نادری است، نیافتم.
فیروز نادری متولد فروردین ۱۳۲۵ در شیراز بود؛ او ۱۲ سال نخست زندگی‌اش را در شیراز گذراند و پس از اتمام تحصیلات دوره ابتدایی به تهران رفت و در دبیرستان اندیشه درس خواند. او پس از اخذ مدرک دیپلم، جهت ادامه تحصیل در ۱۸ سالگی به آمریکا سفر کرد؛ سفری که مسیر زندگی او را تغییر داد؛ نادری درباره این سفر گفته است که «خیلی از همکارانم وقتی بچه بودند، فرود فضاپیمای آپولو را دیده بودند و تحت تأثیرش از همان موقع آینده شغلی خود را مشخص کرده بودند. این داستان خوبی است اما داستان زندگی من نیست؛ من وقتی به این‌جا آمدم می‌خواستم معمار شوم. خیلی زود دریافتم که استعدادش را ندارم. کمی که گذشت خیلی شیفته ورزش شدم و دلم می‌خواست ورزشکار حرفه‌ای بشوم اما دنیا قماری است که باید با همه ورق‌هایتان بازی‌اش کنید؛ پس رفتم و مهندسی خواندم.»
نادری پس از اخذ مدرک لیسانس رشته برق از دانشکاه ایالتی آیووا برای ادامه تحصیل به کالیفرنیای جنوبی رفت و مدارک فوق لیسانس رشته برق و دکتری رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه این ایالت، جهت انجام خدمت سربازی در سال ۵۵ به تهران بازگشت. او پس از پایان دوران سربازی، به عنوان مدیر امور فنی در مرکز سنجش از راه دور ایران مشغول به کار شد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجدداً به آمریکا رفت.
نادری در نخستین سال پس از بازگشت به آمریکا به استخدام ناسا در آمد. او در مدت ۳۶ سال حضورش در ناسا سمت‌های مختلفی در زمینه‌های فنی و مدیریتی بر عهده گرفت؛ از ماهواره‌های مخابراتی متحرک، رادارهای دورسنج، رصدخانه‌های تحقیقاتی اختر فیزیک تا مدیریت برنامه منشا حیات ناسا (۷۴ – ۷۹)، مدیریت اکتشافات مریخ (۷۹ – ۸۴)، معاونت مدیر کل تنظیم راهبردهای آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (۸۴ -۹۰) و مدیر اکتشافات منظومه‌ی شمسی آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا(۹۰-۹۴) از جمله فعالیت‌هایی است که نادری در این مدت در ناسا انجام داد.
او سر انجام بعد از ۳۶ سال فعالیت مستمر در ناسا، در سال ۹۴ از ادامه فعالیت در این مجموعه استعفا داد. او طی این سال‌ها جوایز متعددی از جمله مدال افتخار جزیره الیس، مدال رهبری برجسته ناسا، مدال خدمات برجسته ناسا را دریافت کرد.
فروردین سال ۹۵ ناسا به پاس قدردانی از اقدامات نادری در مدت حضور وی در این مجموعه، سیارک ۵۵۱۵ با نام ۱۹۸۹ EL۱ را به نام «نادری» نامگذاری کرد؛ این سیارک با قطر۱۰ کیلومتر هر ۴.۴ سال یکبار به دور خورشید می‌گردد. این سیارک هر۵ ساعت و ۲۰ دقیقه یک بار نیز به دور خودش در گردش است و در کمربند بین مریخ و مشتری در حرکت است.
در اسفند همان سال فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی فیلم‌ساز ایران در هشتاد و نهمین دوره مراسم اهدای جوایز اسکار برگزیده شد و این آکادمی از او جهت حضور در مراسم اهدای جوایز برترین‌های این جشنواره دعوت کرد اما فیلم‌ساز ایرانی به دلیل صدور یک فرمان اجرایی توسط دونالد ترامپ رئیس جمهوری وقت آمریکا در همان سال با عنوان «حفاظت از ملت در برابر ورود تروریست‌های خارجی به آمریکا» و ممنوعیت ورود شهروندان هفت کشور مسلمان ایران، عراق، سوریه، لیبی، سومالی، سودان و یمن به آمریکا با بیان اینکه «برای احترام به مردم کشورم در مراسم اسکار شرکت نکردم.» از حضور در این مراسم خودداری کرد و انوشه انصاری – نخستین زن گردشگر فضایی و نخستین فضانورد ایرانی- و فیروز نادری را به عنوان نمایندگان خود در این جشنواره معرفی کرد؛ با معرفی اثر فرهادی به عنوان بهترین فیلم خارجی اسکار در این مراسم، انصاری و نادری به نمایندگی از جایزه آکادمی اسکار را دریافت کردند.
علی شمس
انتهای پیام