سی و هفتمین گردهمایی علوم زمین با قرائت بیانیه پایانی این نشست و رونمایی از اطلس نقشه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به کار خود پایان داد.
به گزارش دیده بان علم ایران، امید اردبیلی به نمایندگی از تهیه‌کنندگان این اطلس که به تعببیری شناسنامه سازمان زمین شناسی از بدو تاسیس است با بیان این‌که این مجموعه اطلاعات مربوط به نقشه‌های ملی و بین‌المللی تهیه شده توسط سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور را در بردارد، گفت: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یکی از مهمترین سازمان‌های تولیدکننده در زمینه تهیه و تکمیل و انتشار نقشه‌های تخصصی زمین‌شناسی و لایه‌های رقومی در کشور است که تاکنون حدود ۳۵۰ لایه رقومی تخصصی علوم زمین را در قالب ۹۰ عنوان نقشه تهیه کرده است.
به گفته وی، این روند با توجه به علوم جدید و بین رشته‌ای زمین‌شناسی مانند زمین‌شناسی دریایی و کشاورزی و پزشکی و دیگر گرایش‌ها رو به افزایش است و این اطلس شامل مستند نقشه‌های سازمان زمین‌شناسی از ابتدای تاسیس تاکنون و به نوعی شناسنامه کاری سازمان در تهیه نقشه‌های موضوعی علوم زمین است.
اطلس رونمایی شده نقشه‌های تولید شده بر اساس موضوع و بخش‌های تولیدکننده آن طبقه‌بندی شده و برای هر عنوان نقشه شرحی کوتاه جهت آشنایی با اطلاعات ارائه شده در آن آورده شده است. در اطلس نقشه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور عناوین مختلف نقشه‌ای بر اساس دسته‌بندی‌های موضوعی و مقیاسی آورده شده است.
یکی از مهمترین بخش‌های این اطلس معرفی نقشه‌های ملی در مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰۰۰ است که به صورت پوششی کل کشور را در بر می‌گیرد.
بخش مهم دیگر نقشه‌های موضوعی با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ و ۱:۱۰۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰ از نواحی داخلی کشور است که کاربردی‌ترین نقشه‌ها برای فعالیت‌های زمین‌شناسی و معدنی است.
بخش سوم نقشه‌های تولیدی هم نقشه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای است که سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مسئولیت تهیه آنها را بر عهده داشته که عمدتا مربوط به منطقه خاورمیانه و کشورهای حوزه سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو) است.
این نقشه‌ها جزو اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین اطلاعات علوم زمین بوده و اطلاعات کلی از وضعیت کشور را در آن موضوع خاص ارائه می‌دهد که بدون تردید گردآوری و تهیه چنین مستندی خالی از ابهام و اشکال نبوده و نگارندگان آن همواره پذیرای نقدهای کارساز کارشناسان و متخصصین خواهند بود.
این مجموعه ارزشمند به همت امید اردبیلی، رضا جدیدی، مریم شعاعی، نازنین بدری کللو، مرضیه استرابی و معصومه عوض‌نامور تهیه شده است.
به گزارش دیده بان علم در بیانیه پایانی سی و هفتمین گردهمایی علوم زمین که توسط دکتر محمدرضا قاسمی، دبیر علمی گردهمایی قرائت شد، آمده است: «مخاطره طبیعی از سه رکن انسان، طبیعت و رویارویی آن دو با یکدیگر تشکیل شده است. مدیریت آن نیز نیازمند شناخت هرنوع شرایط طبیعی با قابلیت آسیب رساننده، پایش مستمر طبیعت و هشدار به موقع برای پرهیز از رویارویی، آمادگی برای رویارویی و یا در صورت توان، جلوگیری از وقوع و یا انحراف مسیر مخاطره میباشد. به این ترتیب افزایش شناخت و آگاهی از محیط طبیعی به عنوان گام اول هر نوع برنامه مدیریتی، وظیفه‌ای است که بر دوش کارشناسان علوم زمین قرار دارد.
مخاطره طبیعی از سه رکن انسان، طبیعت و رویارویی آن دو با یکدیگر تشکیل شده است. مدیریت آن نیز نیازمند شناخت هرنوع شرایط طبیعی با قابلیت آسیب رساننده، پایش مستمر طبیعت و هشدار به موقع برای پرهیز از رویارویی، آمادگی برای رویارویی و یا در صورت توان، جلوگیری از وقوع و یا انحراف مسیر مخاطره میباشد. به این ترتیب افزایش شناخت و آگاهی از محیط طبیعی به عنوان گام اول هر نوع برنامه مدیریتی، وظیفه‌ای است که بر دوش کارشناسان علوم زمین قرار دارد.
ایران پیشینه قابل ملاحظهای در زمینه پژوهش مربوط به زمینلرزه و خطرهای ناشی از آن دارد. نهادهای متعددی متولی این گونه پژوهشها هستند و با وجود تقسیم اولیه وظایف نهادهای یادشده، کارهای موازی و غیر واقعگرایانه سبب شده است اقدام آنها درخور شرایط خطرخیز کشور و میزان صرف منابع مالی و نیروی انسانی متخصص نباشد.
برای حفاظت جامعه در برابر پیامدها و خطرهای آتشفشانی به پایش پیوسته و شناخت علمی دوره بازگشت فوران آتشفشانهای فعال و نیمهفعال کشور نیاز داریم. مطالعات خطر آتشفشانی در ایران در مقایسه با مخاطرات طبیعی دیگر پیشرفت چندانی نداشته است. در این میان، آتشفشان دماوند به دلیل جوانی و نزدیک بودن به مراکز بزرگ جمعیتی از اهمیت ویژهای برخوردار است. یکی از راههای شناخت دوره بازگشت فوران این آتشفشان، جستجوی تاریخچه فعالیت آن در حوضه‌های رسوبی همسایه، مانند دریاچه تار است. مطالعات این‌چنینی میتواند به عنوان الگویی برای بررسی مخاطره آتشفشانهای دیگر کشور مورد استفاده قرار گیرد.
ژئوشیمی زیست‌محیطی در مناطق معدنی، ریزگردها، ژئوشیمی شهری توجه برخی پژوهشگران را به خود جلب کرده، اما زمینه‌های پژوهشی و مطالعاتی مهمی همچون آلاینده‌های نوظهور، پسماندها، پاکسازی مناطق آلوده، کانی‌شناسی زیست‌محیطی، بیوژئوشیمی زیست‌محیطی، ژئوشیمی اتمسفر، ژئوشیمی زیست‌محیطی آلی، ژئوشیمی زیست‌محیطی ایزوتوپی، مدلسازی ژئوشیمیایی و بسیاری زمینه‌های دیگر هنوز جایی در پژوهش‌های پژوهشگران ایرانی نیافته‌اند.
مطالعات جامع هیدروژئولوژیکی معادن روباز به ترسیم مدلهای مفهومی یاری میرساند. بر پایه این مدلها، شبکه خشکاندازی و بهره‌برداری آب در محدوده معدن به درستی طراحی خواهد شد و مشکلات زیست‌محیطی معدن آشکار میشود. این دستاورد، راهکارهایی را برای مدیریت هیدروژئولوژیکی-زیست محیطی معدن و استفاده از آبهای به دست آمده از معدن برای اهداف مختلف ارایه خواهد داد.
همکاری و همافزایی همه نهادهای علمی و اجرایی کشور، همچون سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت و درمان، وزارت کشاورزی، وزارت نیرو و سازمان انرژی اتمی موجب تکمیل لایه‌های اطلاعاتی برای پژوهش‌های کاربردی زمین‌شناسی پزشکی میشود. کشف کمربند بیماریها و مقایسه آن با کمربندهای متالوژنی و ماگماتیسم، کمبود و فزونی ریزمغذیها و عناصر سمی در محیط زمینشناختی میتواند علل بار بیماریها را در مناطق خاص کشور مشخص کند و راهکارهایی را برای مهار این بیماریها ارائه نماید.
تغییرات آب و هوایی و رشد سریع جمعیت کشور سبب شده است اقلیم خشک و نیمه خشک ایران با بحران فزاینده آب روبرو شود. بهره‌برداری بیرویه و بدون برنامه از آبهای شیرین سطحی و زیرزمینی، نداشتن سیاستهای مناسب برای کشاورزی در این اقلیم کمآب، به ویژه آبهای زیرزمینی را دستخوش بحران جدی کرده است. از این رو اتخاذ تدابیری برای اعمال سقف برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی ضروری مینماید.
طرح‌های انتقال آب بینحوضهای در کشور امری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد، اما نگاه زیست‌محیطی جامعی که نیازهای حوضه‌های مبدأ و مقصد را مورد توجه قرار دهد، در این طرح‌ها رعایت نشده است.
راهکارهای مهار و کاهش اثرات مخاطرات ناشی از رخداد فرونشست در دشت‌های کشور عبارتند از عدم صدور مجوز‌های جدید بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، کاهش بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، احیای قنات‌ها، جلوگیری از ساخت و سازهای غیرضروری و برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها، تهیه الگوی کشت بهینه و عدم کشت محصولات غیرضروری، بهبود‌دهی شرایط خاک و بهکارگیری روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و اتخاذ تدابیر لازم در جهت کاهش تلفات انتقال آب از مسیر کانال‌ها و لوله‌ها که فرسودگی آنها شدید است.
استفاده از فناوری سنجش از دور، واکاوی صحیح این دادهها با روش‌های نوین و مدلسازی آنها نقش بسیار مهمی در بررسی شرایط محیطی و مخاطرات طبیعی دارد.
از جمله کاربردهای این فناوریها عبارتند از پایش تراز تالابها و دریاچهها، شناسایی چشمههای ریزگردها، تغییرات پوشش گیاهی، تغییرات دمای سطحی مناطق مسکونی، ارزیابی نرخ فرونشست دشت‌های کشور و تغییرات سطحی و ژرفی زمین پس از رویداد زمینلرزهها.»
انتهای پیام