عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با بیان این که به نظر می رسد ۸۰ تا ۹۰ درصد محموله نفتکش سانچی طی چند روز اشتعال شدید کشتی سوخته و تهدید زیست محیطی جدی ای از محموله کشتی وجود ندارد تاکید کرد مهمترین مساله پیگیری علت وقوع این حادثه استثنایی و ابهام آمیز است تا بتوان از تکرار فاجعه در مورد دیگر شناورهای ایرانی و جان باختن متخصصان کشور در حوادث مشابه پیشگیری کرد.
دکتر سعید مظاهری که برای یک فرصت مطالعاتی در استرالیا به سر می برد در گفت و گو با خبرنگار دیده بان علم ایران با تسلیت ضایعه درگذشت دریانوردان کشتی سانچی به خانواده های داغدار آنها گفت: دریانوردان نفتکش سانچی حقیقتا مظلوم واقع شدند چون تا زمانی که این حادثه ناگوار به وقوع پیوست کمتر کسی از تلاش ها و خدمات شبانه روزی آنها و همکارانشان که ماه ها دور از خانواده در آبهای متلاطم اقیانوس ها برای توسعه اقتصاد کشور تلاش می‌کنند اطلاع داشت.
وی تاکید کرد: در شرایط فعلی در کنار همدردی با خانواده های داغدار و تلاش برای کاستن از تالمات آنها باید شناسایی علت وقوع این حادثه که از اسفبارترین و قابل تامل ترین سوانح دریایی است مورد توجه جدی قرار گیرد. این که چگونه کارکنان نفتکش ایرانی و کشتی چینی متوجه خطر برخورد دو کشتی نشده اند و این که چگونه است که سرنشینان کشتی ایرانی -آن طور که از سوی مسوولان مربوطه در رسانه ها مطرح شده – حتی تا آخرین لحظه متوجه برخورد نشده اند تا اقدام به فرار کنند و در مقابل سرنشینان کشتی چینی نه تنها نجات یافته اند که موفق شده اند سریعا کشتی خود را به ساحل برسانند از سوالات و ابهامات جدی این سانحه است.
مظاهری تصریح کرد: در این حادثه برخی با اشاره به بیمه بودن نفتکش میگویند نگرانی ای از جنبه مالی وجود ندارد ولی باید توجه داشت که عملا یک شناور بزرگ و مهمتر از آن مجموعه ای از نیروی های متخصص و باتجربه این حوزه را از دست دادیم که حتی از لحاظ مادی نیز به راحتی قابل جبران نیست. از این لحاظ ضرورت دارد پیش از پرداختن به هر چیز به دنبال شناسایی علت این حادثه باشیم تا از اتفاقات مشابه برای سایر شناورها و دریانوردان ایرانی پیشگیری شود.
وی درباره تبعات زیست محیطی این حادثه نیز که از سوی برخی رسانه های خارجی به نحو پررنگی مطرح می شود گفت:
نفتکش سانچی که پس از انفجارهای متعدد و چند روز اشتعال به زیر آب رفته حامل حدود ۱۳۶ هزار تن میعانات گازی بوده ولی باید توجه داشت که در این حادثه تقریبا تا آخرین حد مخازن یعنی بیش از ۸۰ ، ۹۰ درصد محموله نفتی مشتعل شده و سوخته لذا به نظر نمی رسد بحث آلودگی نفتی دریا حداقل به نسبت محوله سنگین آن چندان جدی باشد. اساسا سوزاندن یکی از موثرترین روشهای رفع آلودگی های نفتی است و اینجا عملا با انفجار لحظه برخورد و اشتعال ممتد کشتی که تا ذوب شدن قطعات فلزی نفتکش ادامه داشته عمده محموله کشتی سوخته و به صورت گازهای آلاینده در هوا پخش شده که دود عظیمی که روزهای متمادی از نفتکش به هوا میرفت ناشی از همین فرایند بوده است.
مظاهری خاطرنشان کرد: به هر حال برای مقابله با آلودگی نفتی باقی مانده از کشتی ابتدا باید نحوه انتشار نفت در محیط و شرایط آب و هوایی منطقه بررسی شود. منظور از شرایط آب و هوایی، درجه حرارت، جهت باد، نوع موج و جریان آب، فشار و رطوبت هواست که شرایط انتشار لکه نفتی را تغییر می‌دهد. برای پیش‌بینی مسیر پراکنش لکه نیازمند مدل‌های محاسباتی است و بعد از آن است که می‌توان با مشخص کردن شدت و الگوی پراکنش آلودگی در مورد راهکارهای مهار مشکل تصمیم گیری کرد.
وی درباره راهکارهایی که در چنین مواردی برای رفع آلودگی های نفتی پراکنده شده در دریا استفاده می شود گفت:
در مواقع بروز چنین آلودگی های نفتی ناشی از حوادث معمولا در صورت امکان و ایمن بودن منطقه، تا حد امکان به محل حادثه نزدیک می‌شوند و ابتدا با موانع شناور منطقه آلوده شده را محدود کرده و تحت کنترل قرار می‌دهند تا آلودگی گسترده نشود. بعد از کنترل منطقه، بهترین کار ممکن استفاده از دستگاه مکنده برای جمع‌آوری این آلودگی است. در نهایت ماده جمع‌آوری شده می‌تواند در پالایشگاه از آب تفکیک شود و به علت ارزش اقتصادی دوباره مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود:راه حل دیگر، پخش موادی مانند گرد روی لکه‌های نفتی است که وزن مخصوص لکه نفتی را افزایش داده و باعث ته‌نشین شدن آن می‌شود. به عبارت دیگر، آلودگی به جای گسترده شدن روی سطح آب به بستر دریا منتقل می‌شود تا در طولانی مدت با فعل و انفعالات شیمیایی از بین برود. در این روش خسارت از جایی به منطقه‌ای با شرایط دیگر منتقل می‌شود و انتظار می‌رود خسارت‌ها کمتر از باقی‌ماندن نفت روی سطح آب باشد. سوزاندن نفت روی سطح آب هم همچنان که گفته شد راهکار دیگری است که به نوعی آلودگی دریایی را از بین می‌برد، اما به علت ایجاد دود، هوا را آلوده می‌کند.
مظاهری که علاوه بر تخصص در حوزه مهندسی دریا و هیدرودینامیک تجربه کار در زمینه شناورهای نفتکش و بررسی سوانح دریایی را نیز دارد در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به این که این حادثه تلخ به سرنوشت آتش سوزی فجیع پلاسکو یا زلزله های مرگبار کشور دچار نشود که پس از مدتی کوتاه از کانون توجه رسانه ها و مسوولان خارج شدند بدون این که اقدامی جدی در پیشگیری از حوادث مشابه صورت گیرد اظهار داشت: ابهامات زیادی پیرامون علل این حادثه وجود دارد و بسیاری سوالات و موارد فنی هست که روشن شدن آنها می تواند به پیشگیری از حوادث مشابه کمک کند مثل این که اول کدام بخش از مخازن آسیب دیده و چه قدر طول کشیده تا مخزن مفنجر شده و موارد دیگر که همه با استفاده از سیستمهای شبیه سازی موجود در دنیا قابل شناسایی است و قطعا جعبه سیاه کشتی هم به باز شدن خیلی از گره ها در شناسایی علت سانحه کمک می کند.
وی تصریح کرد: این حادثه چه تصادفی و چه غیرتصادفی در مجموع نشان داد که ساختار ایمنی نفتکش های ما با ضعف های جدی مواجه است. همین که شرکت راهبر نفتکش های ما اذعان می کند که از طریق منابع خارجی متوجه سانحه شده و سیستم ارتباطی لازم برای اطلاع از حادثه پیش آمده برای کشتی را نداشته نشان از اشکال در سیستم ایمنی است که البته منظور الزاما عملکرد نامناسب مسوولان نیست بلکه مشکلات ساختاری است که لازم است برای پیشگیری از تکرار این قبیل سوانح آنها را برطرف کرد.
انتهای پیام