نخستین نسخه ژنوم مرجع ایرانیان با تعیین توالی کل ژنوم ۱۱۹۱ نفر و تعیین توالی تراشه ای بیش از ۱۴۰۰۰ نفر تهیه و رونمایی شد.
به گزارش دیده بان علم ایران، دکتر فریدون عزیزی، رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مراسم رونمایی از اولین نسخه ژنوم مرجع ایرانیان (ژمیران) که امروز با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت و علی‌اکبر ولایتی رییس هیات امنای دانشگاه آزاد رونمایی شد، عنوان کرد: طی چند دهه اخیر، بشر همواره در پی آشکارسازی ارتباط یا دخالت و تغییرات در توالی های کد کننده ژن های فرد در ابتلا به یک بیماری بوده و برای این منظور دست به تعیین تغییرات ژنتیکی فرد مورد بررسی در ارتباط با بیماری زده است، این در حالی است که تعداد بسیار زیادی تغییرات در توالی ژن های هر فرد وجود دارد که بسیاری از آنها به تغییر عملکرد ژن ها منجر نمی شوند و غالبا از فراوانی قابل توجهی در جمعیتی که فرد از آن برخوردارند.
وى ادامه داد: تشخیص اینکه یک تغییر ژنتیک در بین افراد جمعیت شایع و بی ضرر بوده و یا با نقص عملکرد ژن و ایجاد بیماری مذکور در ارتباط هستند نیاز به یک مرجع برای مقایسه دارد که بهترین مرجع طبیعتا توالی ژنومی است که از افراد همان جمعیت تهیه شده باشد، چرا که تغییرات ژنتیکی جمعیت های متفاوت به میزان قابل توجهی از یکدیگر متفاوت است؛ تا کنون توالی ژنتیکی ایرانیان، در موارد نیاز، با توالی استاندارد مربوط به جمعیت غیر ایرانی مقایسه شده است.
عزيزى بیان كرد: تفاوت ذخیره ژنتیکی جمعیت ایرانی با سایر جمعیت ها هم به سبب تنوع قومیتی و تبادل ژنتیکی که در طول تاریخ در اثر تغییرات وسیع جمعیتی رخ داده و هم به سبب کثرت ازدواج های خویشاوندی، قابل پیش بینی بود و اکنون با نتایج بررسی مطالعه ژنتیکی گسترده پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم مورد تایید قرار گرفته است.
وى با اشاره به اینکه بررسی و تعیین توالی ژنوم مرجع مختص جمعیت کشور ضروری بود، گفت: در این راستا با تعیین توالی کل ژنوم ۱۱۹۱ نفر و تعیین توالی تراشه ای بیش از ۱۴۰۰۰ نفر با معیارهای علمی مختص به این نوع مطالعات، موفق به تعیین توالی ژنتیکی مرجع جمعیت ایران شدیم.
عزیزی گفت: در گذشته کشورهای آمریکا، ژاپن و دانمارک ژنوم مرجع جمعیت های خود را تعیین كرده اند اما فقط بخشی از تغییرات ژنتیکی در جمعیت های مختلف مشترک بوده و حتما قسمتی از تغییرات ژنتیکی در یک جمعیت، مختص همان جمعیت است و ما برای جمعیت ایرانی نیازمند ژنوم مرجع ایرانیان هستیم.
رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم با اشاره مطالعات مورد استفاده در تعیین ژنوم مرجع ایرانیان افزود: منبع اصلی داده های مورد استفاده در تعیین ژنوم مرجع ایرانیان، مطالعه کوهورت «قند و لیپید تهران» با پیگیری طولی بیست ساله است، اما در تکمیل داده های مربوطه و پوشش حداکثری ذخیره ژنتیکی کشورمان، تعداد زیادی از نمونه های مربوط به هموطنان از تمام قومیت ها از طریق همکاری با آزمایشگاه های بزرگ و معتبر داخلی، تهیه و به مطالعه افزوده شد.
نقش ژنوم مرجع ایرانیان در كمک به تحقيقات محققان ایرانی
وی با اشاره به ارجحیت دستاورد ژنوم مرجع ایرانیان به سایر مطالعات مشابه بیان كرد: نتیجه مطالعات مشابه خارجی که در تعیین ژنوم مرجع، برای سایر جمعیت ها از جمله کشور ایران، کاربرد چندانی ندارد.
رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم با بیان اینکه دستاورد ژنوم مرجع ایرانیان نسبت به مطالعه مشابه داخلی نیز حداقل سه ارجحیت دارد، گفت: استفاده از تعیین توالی کل ژنوم نسبت به تعیین توالی اگزوم ها، حجم بسیار بزرگتر نمونه و بررسی تعداد افراد بیشتر از قومیت های مختلف، داده های فنوتیپی ارزشمند از یک مطالعه کوهورت بسیار قدرتمند بیست ساله به جای یک مطالعه مقطعی از جمله این ارجحیت‌هاست.
عزیزی گفت: تا کنون به دلیل در دسترس نبودن چنین اطلاعات ارزشمند و قیمتی، محققان بیشتر به مطالعات ژنتیک پزشکی از نوع توصیفی در حوزه سلامت می پرداختند و در یافته‌های خود در خصوص تغییرات ژنتیکی یافت شده در یک وضعیت بالینی، با اطمینان قادر به بیان ارتباط یا نقش این تغییرات در وضعیت سلامت و بیماری نبودند لذا از تاثیر اصلاح آن تغییر ژنتیکی یا اصلاح نتیجه آن تغییر ژنتیکی اطمینانی نداشته و در تاریکی تحقیق و تفحص می کردند. اکنون با داشتن این ذخیره مرجع با ارزش، آگاهانه می توانند به تشخیص زود هنگام و درمان موثرتر بپردازند.
رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم به تاثير ژنوم مرجع جمعیت ایرانی در ارتقا حوزه سلامت در ایران اشاره کرد و گفت: سیاست گذاران حوزه سلامت پیوسته به موضوع تشخیص زود هنگام بیماری ها برای کاستن رنج بیماران، فشار روانی اطرافیان و کاهش هزینه های درمانی کشور پرداخته اند.
وى افزود: از طرف دیگر ناظران حوزه سلامت نیز جسته گریخته به عدم کارایی داروهای پیشرفته و وارداتی در خصوص برخی از بیماران اشاره داشته اند. چه بسا منشاء این موضوع تفاوت و تغییرات ژنتیکی افراد مذکور باشد. پس در نظر گرفتن تغییرات ژنتیکی خاص جمعیت ما می تواند تشخیص به هنگام، پیشگیری، سیاست واردات، طراحی و تولید داروهای آتی را تحت تاثیرقرار دهد.
عزیزی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین دستاوردهای قابل پیش بینی این فعالیت، بستر سازی برای مطالعات عمیق‌تر ژنتیک پزشکی، انتقال تکنولوژی به ویژه آنالیز داده‌های حجیم ژنوم انسانی، توانمندسازی متخصصان داخلی، سرعت بخشیدن به تحقیقات این حوزه از سلامت است.
وی گفت: کاربرد در تشخیص زود هنگام، اقدامات پیشگیرانه، استفاده در طراحی دارو، پیش آگهی پاسخ به درمان به ویژه ایجاد و گسترش پزشکی شخصی در ایران از دیگر دستاوردهای قابل پیش بینی این فعالیت است.
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری هم در مراسم رونمایی از نخستین ژنوم مرجع ایرانیان با اشاره به توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور کشور در حوزه ژنتیک گفت: ایران از ظرفیت‌های ذاتی قابل‌توجهی در این حوزه برخوردار است و با پیمودن گام‌های صحیح برای شکل‌گیری زیست بوم کارآفرینی و نوآوری و استفاده از نیروی انسانی داخل و خارج از کشور در آینده می‌توانیم از کشورهای پیشرو در این حوزه فناوری باشیم.
ظرفیت خارق‌العاده نیروی انسانی
رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به ایرانیانی که در دانشگاه‌های مطرح دنیا حضور دارند گفت: با این افراد ارتباط و تعاملی داریم که با استفاده از ظرفیت‌های آنان می‌توان به رشد بیشتر و بهتر امیدوار بود.
وی افزود: در سال‌های گذشته بسیاری از محققان برتر ایرانی که خارج از کشور فعالیت می‌کردند به ایران بازگشتند و همچنین ایرانیانی را به خارج از کشور فرستادیم تا با دستاوردهای بیشتر و بهتر مواجه شویم.
ضرورت نقش‌آفرینی پژوهش در اقتصاد با اصلاح نگرش‌ها
رئیس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، اصلاح رویکردهای زیرساختی به حوزه پژوهش و کارآفرینی را مهم‌ترین لازمه نقش‌آفرینی کسب و کارهای دانش‌بنیان و فناور در سپهر اقتصاد کشور دانست و گفت: رشد اقتصاد دانش‌بنیان کشور در گرو توسعه علمی کشور است که خود مستلزم تحول در نگرش‌های پیشین نسبت به پژوهش و باز شدن پای بخش خصوصی به این عرصه است تا شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور که به دست جوانان تحصیل کرده ایجاد شده اند، نقش اثرگذار خود را در سپهر اقتصاد کشور ایفا کنند.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری با تاکید بر ضرورت حمایت و توجه تمامی بخش‌های به حوزه فناوری‌های ژنتیک عنوان کرد: اقداماتی که تا امروز صورت گرفته، پایه‌ای بوده است و نیاز به قدم‌های مداوم دارد. از اولویت‌های قطعی معاونت علمی نیز می‌توان به فعالیت در حوزه ژنتیک اشاره کرد که در این راه در پروژه‌های بزرگی مشارکت داشته ایم.
انتهای پیام