تیمی از پژوهشگران سه دانشگاه با بررسی میزان سمیت ایجاد شده توسط نانوذرات سلنیوم بر اکوسیستم آبی، نوعی گیاه آبزی را به عنوان جاذب نانوذرات و راهکاری برای جذب نانوذرات سمی معرفی کردند.
به گزارش دیده‌بان علم ایران در دهه‌های اخیر استفاده از فناوری نانو با رشد روزافزون مواجه بوده و امروزه نانومواد در خط تولید بسیاری از کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرند اما از سوی دیگر با رشد فناوری نانو نگرانی‌های مربوط به اثرات مخرب آن بر محیط‌زیست نیز افزایش می‌یابد.
انتشار نانومواد در طبیعت می‌تواند بر سلامتی انسان اثر سوء داشته باشد. به‌علاوه اکوسیستم آبی را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. ازاین‌رو بررسی سمیت نانوذرات مختلف و همچنین یافتن راهکاری برای مقابله با این موضوع حائز اهمیت خواهد بود.
سلول‌های گیاهی به دلیل برخورداری از سیستم‌های حفاظتی آنتی‌اکسیدانی می‌توانند اثرات مخرب گونه‌های واکنش‌گر اکسیژن (ROS) تولید شده به دلیل سمیت ناشی از نانوذرات را برطرف کنند.
بر این اساس محققان ۳ دانشگاه با اجرای پروژه تحقیقاتی راهکاری برای مقابله با سمیت‌هایی نانویی ارائه کردند.
دکتر علیرضا ختائی از اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز و از محققان این طرح گفت: در این پژوهش سعی شده با استفاده از یک نوع گیاه آبزی با نام «عدسک آبی» میزان تأثیر نانوذرات سلنیوم بر اکوسیستم آبی را مورد بررسی قرار دهیم ضمن آنکه تأثیر خواص سطحی نانو ذرات بر ایجاد سمیت آنها نیز ارزیابی شد.
وی با بیان اینکه در نهایت گیاه عدسک آبی به عنوان یک جاذب برای مقابله با اثرات سمی نانوذرات معرفی شد، ادامه داد: کاربردهای مختلف نانوذرات سلنیوم در صنایع مختلف از جمله پنل‌های خورشیدی، فیلم‌های فتوالکتریک، صنایع دارویی، حوزه پزشکی، سرامیک و شیشه موجب آزاد سازی میزان وسیعی از این نانومواد به محیط زیست می‌شود که ضرورت بررسی سمیت این نانومواد در پساب‌های حاصل از فناوری نانو را ایجاد کرده است.
این محقق به قابلیت کشت ساده و سریع گیاه عدسک آبی اشاره کرد و افزود: با توجه به کشت ساده و سریع گیاه آبزی عدسک آبی، می‌توان از این گیاه به‌عنوان یک حسگر زیستی جهت تعیین سمیت پساب‌های حاوی این نانوذرات استفاده کرد. به‌علاوه با فراهم کردن بستر مناسب برای تولید انبوه این گیاه آبزی در حوضچه‌های حاوی پساب‌ها، امکان جذب نانومواد توسط گیاه مذکور و حذف آنها از پساب وجود دارد.
ختائی به بیان مراحل انجام این طرح پرداخت و یادآور شد: در پژوهش حاضر دو نوع نانوذره سلنیوم با دو نوع پوشش سطحی متفاوت تانیک اسید و L-cysteine ، با استفاده از روش هیدروترمال سنتز شده است. سپس با استفاده از روش‌های مشخصه یابی، خواص و اندازه نانوذرات مذکور تعیین شد و در ادامه تأثیر نانوذرات سنتز شده بر گیاه آبزی عدسک آبی با مدنظر قرار دادن پارامترهای رشد و فتوسنتز مورد بررسی قرار گرفت.
این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز با تاکید بر اینکه نتایج حاصل شده از آزمایش‌ها سمیت نانوذرات و یون سلنیوم را تائید کرده‌اند، اظهار کرد: این نانوذرات موجب کاهش پارامترهای رشد و فتوسنتز شدند و تغییراتی نیز در آنزیم‌های اکسیدانی مشاهده شد که نشان‌دهنده فعال شدن سیستم دفاعی گیاه بوده‌است.
به گفته وی نانو ذرات سلنیوم با پوشش تانیک اسید سمیت بیشتری را نسبت به نانوذرات با پوشش L-cysteine ایجاد کرده‌اند.
این طرح از سوی دکتر علیرضا ختائی و دکتر علی موافقی از اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز، روشنک طراحی دانشجوی مقطع دکتری این دانشگاه، دکتر فرخنده رضا نژاد عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان و دکتر گوهری عضو هیأت علمی دانشگاه مراغه انجام و نتایج آن در مجله Chemosphere با ضریب تأثیر ۴٫۲۰۸۸ منتشر شد.
انتهای پیام