معاونت پژوهشی وزارت علوم گزارشی از عملکرد خود در حوزه پژوهش و فناوری طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ را منتشر کرد.
به گزارش دیده‌بان علم ایران بر اساس این گزارش ایران تا شهریور ۹۵ با تولید بیش از ۱۹ هزار مقاله از نظر تولید علم در جایگاه شانزدهم جهان قرار گرفته، ضمن آنکه سهم ایران از تولید مقالات یک درصد بین‌المللی ۱٫۴۳ گزارش شده است.
این گزارش حاکیست: رتبه جهانی تولید علم ایران در سال ۹۲در پایگاه تامسون رویترز هجدهم بوده و این عدد در سال ۹۵ به رتبه شانزدهم رسیده است.
گزارش فوق وضعیت علمی ایران طی سالهای ۹۲ تا ۹۵ را بر اساس داده‌های پایگاه تامسون رویترز و اسکوپوس بدین شرح نشان داده است:
| شاخص‌های علمی ISI | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ | ۱۳۹۴ | ۱۳۹۵ (تا ۳۰ شهریور) |
| رتبه علمی ایران در جهان | ۲۱ | ۲۱ | ۱۹ | ۱۶ |
| درصد سهم ایران در تولید مقالات علمی دنیا(به درصد) | ۱٫۳۴ | ۱٫۳۸ | ۱٫۴۸ | ۱٫۸۲ |
| رتبه علمی ایران در منطقه و جهان اسلام | ۲ | ۲ | ۲ | ۱ |
| تعداد مقالات نمایه شده | ۳۰۹۴۶ | ۳۱۸۷۲ | ۳۴۵۹۹ | ۱۹۳۰۶ |
| شاخص‌های علمی اسکوپوس | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ | ۱۳۹۴ | ۱۳۹۵ (تا ۳۰ شهریور) |
| رتبه علمی ایران در جهان | ۱۸ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۶ |
| درصد سهم ایران در تولید مقالات علمی دنیا(به درصد) | ۱٫۴۸ | ۱٫۵۲ | ۱٫۵۲ | ۱٫۸۶ |
| رتبه علمی ایران در منطقه و جهان اسلام | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
| تعداد مقالات نمایه شده | ۴۱۴۵۵ | ۴۳۷۱۴ | ۴۱۳۶۲ | ۲۷۷۷۶ |
پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد
بر پایه این گزارش، تعداد شرکت‌های زایشی، تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذار خطر پذیر (VC)، تعداد فناوری‌های مهم خلق شده در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد، تعداد فناوری‌های صادر شده و میزان صادرات محصولات دانش بنیان از جمله شاخص‌های توسعه علمی کشورها است که وزارت علوم در راستای توسعه پژوهش و فناوری اقداماتی نظیر ایجاد مناطق ویژه علم و فناوری، ایجاد شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری و زمینه سازی برای تولید فناوری در پارک‌های علم و فناوری انجام داده است.
زمینه‌سازی برای تجمیع و هم‌افزایی عناصر موثر درایجاد یک جامعه دانایی‌محور، ارتقای بهره‌وری در سرمایه‌گذاری‌های لازم از طریق هم‌پیوندی عناصر موجود برای توسعه اقتصاد مبتنی بر دانایی، ارتقای جایگاه عناصر فعال در حوزه دانایی در اقتصاد ملی و تقویت پیوند آنها با عرصه بین‌المللی از طریق ایجاد شرایط هم‌افزایی و رقابتی، جذب و حفظ سرمایه‌های انسانی خلاق و شایسته و ایجاد اشتغال ارزش‌افزا از جمله اهداف ایجاد مناطق ویژه علم و فناوری بوده است که از سال ۹۳ تا ۹۵ تعداد ۵ منطقه ویژه علم و فناوری در استان‌های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، یزد، بوشهر و اصفهان ایجاد شده است.
تعداد فناوری‌های مهم خلق شده در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در سال ۹۲ تعداد ۷۲۳ مورد بوده است. در سال ۹۳ تعداد ۱۰۸۶ فناوری، در سال ۹۴ تعداد ۱۵۸۷ فناوری و در سال ۹۵ تعداد ۱۰۴۵ فناوری در پارک‌ها و مراکز رشد خلق شده است. از این میزان در سال ۹۲ تعداد ۲۳ فناوری، در سال ۹۳ تعداد ۲۷ فناوری و در سال ۹۴ تعداد۱۹ فناوری صادر شده است. گزارش‌های مربوط به سال ۹۵ نیز در این زمینه تکمیل نشده است.
علاوه بر آن در سال ۹۲ میزان صادرات محصولات دانش بنیان ۱۴٫۱ میلیون دلار که این عدد در سال ۹۳ بالغ بر ۴۹٫۶ و در سال ۹۴ بالغ بر ۵۰٫۵۶۸ گزارش شده است. ضمن آنکه پژوهشگران مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در سالهای ۹۲ تا ۹۴ به ترتیب تعداد ۳۶۰، ۳۸۷ و ۲۷۹ مورد ثبت اختراع داشته‌اند.
وضعیت تولید فناوری در کشور
| شاخص علمی | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ | ۱۳۹۴ | ۱۳۹۵ |
| مناطق ویژه علم و فناوری | ۰ | ۵ | ۵ | ۵ |
| تعداد شرکت‌های زایشی | ۴۳ | ۷۳ | ۶۹ | ۳۴ |
| تعداد شرکت‌های سرمایه گذاری خطر پذیر | ۷ | ۱۲ | ۱۴ | ۵ |
| تعداد فناوری‌های خلق شده در پارک‌های فناوری | ۷۲۳ | ۱۰۸۶ | ۱۵۸۷ | ۱۰۴۵ |
| تعداد فناوری‌های مهم صادر شده از سوی پارک‌ها | ۲۳ | ۲۷ | ۱۹ | – |
| تعداد نشان‌های تجاری ثبت شده توسط پارک‌ها و مراکز رشد | ۶۲ | ۷۸ | ۱۰۳ | ۲۰ |
| تعداد ایده‌های تبدیل شده به محصولات تجاری سازی شده | ۷۷۳ | ۹۷۵ | ۱۰۰۸ | ۵۴۹ |
| تعداد ایده‌های تبدیل شده به محصول در پارک‌ها | ۱۱۳۰ | ۱۳۵۸ | ۱۴۹۳ | ۷۴۹ |
| میزان صادرات محصولات دانش بنیان (به میلیون دلار) | ۱۴٫۱ | ۴۹٫۶ | ۵۰٫۵۸۶ | – |
| تعداد ثبت اختراعات در پارک‌های فناوری | ۳۶۰ | ۳۸۷ | ۲۷۹(۶ ماهه اول) | – |
میزان رشد شتاب علمی کشور
این گزارش در ادامه به گزارش پایگاه ISI درباره میزان رشد مقالات علمی ۲۰ کشور در سال ۲۰۱۵ می‌پردازد که بر اساس آنایران از لحاظ تولید مقالات علمی در رتبه دوم قرار دارد. ضمن آنکه ایران رتبه نخست جهانی را از نظر شتاب تولیدات مقالات علمیدر سال ۲۰۱۵کسب کرده است.
تعداد دانشگاه‌های برتر ایران
بر اساس گزارش لایدن تا سال ۲۰۱۲ هیچ دانشگاهی از ایران در میان دانشگاه‌های برتر و یک درصد برتر دنیا قرار نداشته است ولی هم اکنون نام ۱۴ دانشگاه ایرانی در این لیست درج شده است.
| سال | تعداد دانشگاه‌های برتر (رتبه بندی لایدن) |
| ۲۰۱۱ | ۰ |
| ۲۰۱۲ | ۰ |
| ۲۰۱۳ | ۵ |
| ۲۰۱۴ | ۱۲ |
| ۲۰۱۵ | ۱۳ |
| ۲۰۱۶ | ۱۴ |
وضعیت رتبه‌بندی دانشگاه‌های ایران بر اساس پایگاه تایمز:
| سال | تعداد دانشگاه‌های برتر(رتبه بندی تایمز) |
| ۲۰۱۱ | ۰ |
| ۲۰۱۲ | ۱ |
| ۲۰۱۳ | ۱ |
| ۲۰۱۴ | ۱ |
| ۲۰۱۵ | ۸ |
| ۲۰۱۵ | ۸ |
داده‌های تایمز نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۶ نسبت به ۲۰۱۲ رتبه ایران از نظر تعداد دانشگاه‌های موجود در بین دانشگاه‌های برتر دنیا ۹ رتبه ارتقا یافته است.
رتبه بندی جهانی ایران از نظر تعداد دانشگاه برتر در رتبه بندی تایمز
| سال رتبه بندی | ۲۰۱۲ | ۲۰۱۳ | ۲۰۱۴ | ۲۰۱۵ | ۲۰۱۶ |
| رتبه ایران | ۳۲ | ۳۳ | ۳۲ | ۲۸ | ۲۳ |
سهم دیپلماسی و مقالات یک درصد ایران
در شاخص دیپلماسی علمی به موضوع تولید علمی با مشارکت دانشمندان خارجی پرداخته می‌شود. بر اساس گزارش پایگاه ISI میزان مشارکت دانشمندان ایران با محققان سایر کشورها برای تولید مقالات مشترک در سال ۲۰۱۱ حدود ۱۷ درصد بوده که این میزان در سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ به ترتیب ۱۸ درصد، ۲۰ درصد، ۲۱ درصد، ۲۱ درصد و ۲۲ درصد افزایش یافته است.
علاوه بر آن سهم مقالات ایران از مقالات یک درصد برتر بین المللی بر اساس پایگاه ISI در سال ۲۰۱۵ به ۱٫۴۳ درصد رسیده است. این میزان در سال ۲۰۱۱ حدود ۵۷ صدم درصد گزارش شده بود.
رتبه جهانی ایران در شاخص نوآوری
گزارش ۲۰۱۶ «شاخص جهانی نوآوری» در حالی منتشر شده است که رتبه ایران در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۱۵ به میزان ۲۶ رتبه ارتقا یافته است. طبق گزارش مشترک موسسه «وایپو»، دانشگاه «اینسید» و دانشگاه «کرنل» ایران در شاخص نوآوری جایگاه ۷۸ جهانی را در سال ۲۰۱۶ کسب کرده است. در این شاخص ۱۲۸ کشور مورد ارزیابی قرار گرفت.
| سال رتبه بندی | رتبه ایران در شاخص نوآوری |
| ۲۰۱۳ | ۱۱۳ |
| ۲۰۱۴ | ۱۲۰ |
| ۲۰۱۵ | ۱۰۶ |
| ۲۰۱۶ | ۷۸ |
وضعیت زیر ساخت‌های پژوهشی کشور
زیر ساخت‌های پژوهشی مهمترین رکن توسعه علمی هر کشور هستند که بر این اساس وزارت علوم در سال ۲۰۱۳ تعداد ۳۵۰۰ آزمایشگاه را راه اندازی کرد که هم اکنون این عدد به ۱۲ هزار و ۵۹۴ آزمایشگاه رسیده است.
در سال ۱۳۹۰ تعداد ۳۱ پارک علم و فناوری و ۱۱۳ مرکز رشد ایجاد شده بود و در سال ۱۳۹۵ تعداد پارک‌های علم و فناوری به ۳۹ پارک و تعداد مراکز رشد به عدد ۱۷۰ مرکز رسیده است.
علی رغم آنکه تا سال ۲۰۱۲ هیج شرکت دانش بنیانی در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد مستقر نشده بود ولی در سال ۲۰۱۴ تعداد ۹۴۶ شرکت در این پارک‌ها و مراکز مستقر شدند.
با زیر ساخت‌ها و توانمندی‌های ایجاد شده قرارداد واگذاری امور پژوهشی ۲۰ میدان نفتی بزرگ کشور با اعتباری بالغ بر یکهزار میلیارد تومان به ۹ دانشگاه و پژوهشگاه برای افزایش ضریب ازدیاد برداشت از میادین نفتی منعقد شد ضمن آنکه قرار داد بین ۱۲ دانشگاه و پژوهشگاه کشور با شرکت‌های ملی نفت، گاز و پتروشیمی با مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان برای انجام پژوهش‌های کاربردی در حوزه صنایع پایین دستی و پتروشیمی به امضا رسید.
رتبه ایران در برخی از رشته‌های علمی
| رتبه ایران در رشته‌های علمی | ۲۰۱۱ | ۲۰۱۲ | ۲۰۱۳ | ۲۰۱۴ | ۲۰۱۵ | وضعیت مقایسه‌ای |
| مهندسی شیمی | ۸ | ۶ | ۵ | ۳ | ۳ | ارتقا قابل توجه در ۲ سال اخیر و کسب رتبه ۳ دنیا |
| نانو تکنولوژی | ۹ | ۹ | ۷ | ۷ | ۶ | رشد ۲ رتبه و کسب رتبه ۷ دنیا |
| سلول‌های بنیادی | ۱۸ | ۱۷ | ۱۶ | ۱۳ | ۱۳ | ۴ پله ارتقا نسبت به ۲۰۱۲ |
| فیزیک هسته‌ای | ۱۵ | ۱۶ | ۱۵ | ۱۴ | ۱۴ | یک پله ارتقا نسبت به ۲۰۱۲ |
| مکانیک | ۸ | ۵ | ۵ | ۵ | ۵ | ۳ پله ارتقا نسبت به ۲۰۱۲ |
طرح‌های کلان ملی
تاکنون ۴۷ طرح کلان ملی از سوی شورای علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسیده است که از این تعداد ۳۴ طرح دارای دستگاه سفارش دهنده و ۱۳ طرح فاقد دستگاه سفارش دهنده است. میزان پیشرفت این طرح‌ها بر اساس اعتبارات پرداختی ۴٫۳۲ درصد بوده است.
کل سهم شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) در تامین ۳۴ طرح کلان ملی ۸۷۸۰ میلیارد ریال تعیین شده که تاکنون ۱۱۰۰ میلیارد ریال پرداخت شده است.
انتهای پیام