بزرگترین و بی‌سابقه‌‌ترین مطالعه دانشمندان ایرانی درباره عوارض مرگبار مصرف سیگار و قلیان در منطقه مدیترانه که حاصل کوشش دانشمندان علوم پزشکی ایران به سرپرستی دکتر رضا ملک زاده است نشان می دهد کسانی که در طول عمر خود بیش از ۲۸ قلیان-سال مصرف داشته‌اند نزدیک سه برابر بیشتر از سرطان فوت می‌کنند.
به گزارش خبرنگار دیده‌بان علم ایران اگرچه در مطالعات متعددی که عمدتاً در کشورهای توسعه یافته انجام شده‌اند، نقش مصرف دخانیات به عنوان یک عامل سرطان، بیماریهای قلبی عروقی و مرگ زودرس نشان داده شده است اما مطالعه «کوهورت گلستان» دانشمندان ایران بر روی ۵۰ هزار شرکت کننده ، از چند جهت ارزش علمی بالایی دارد؛ چرا که با وجود اثبات تاثیر مصرف سیگار و قلیان در بروز بیماریهای قلبی و عروقی و مرگهای زودرس طبق مطالعات پیشین اما، در مورد شدت همراهی مصرف دخانیات و پیامدهای سوء سلامتی در کشورهای در حال توسعه، بخصوص در منطقه شرق مدیترانه که ایران در آن قرار دارد شواهد زیادی در دسترس نبوده است.
از سویی دیگر، نقش استعمال انواع دیگر دخانیات غیر از سیگار در مرگ و میر و بیماریها ، کمتر شناخته شده است. برای مثال، تقریباً تمام شواهد مربوط به عوارض سوء مصرف قلیان از مطالعات گذشته نگر یا مقطعی بدست آمده است.
دکتر ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت و سرپرست تیم مطالعه آینده‌نگر همگروهی گلستان که به شناخت و بررسی عوامل خطر مرگ ومیر، بیماریهای قلبی و سرطان در استان گلستان می پردازد، در گفت وگویی با خبرنگار دیده‌بان علم ایران تصریح کرد: مصرف قلیان در بسیاری از کشورهای جهان رو به افزایش است. گسترش ارتباطات جمعی و آمیختگی فرهنگی جوامع باعث رواج فرهنگ کافه و “مد شدن” قلیان بخصوص در بین زنان و جوانان شده است.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: تنها یک مطالعه آینده نگر در مورد اثر مصرف قلیان بر مرگ زودرس انجام شده که محل آن در بنگلادش بوده است که این مطالعه به دو دلیل قدرت کافی برای نشان دادن اثر مستقل مصرف قلیان نداشت: پایین بودن نسبی سن شرکت کنندگان (در نتیجه پایین بودن میزان مرگ و میر) و دیگر آن که بیش از ۹۰ درصد افرادی که قلیان مصرف می کردند، سیگاری بودند و تفکیک اثر این دو امکان پذیر نیود.
دکتر ملک زاده با اشاره به اهمیت نتایج مطالعه کوهورت گلستان خاطرنشان کرد: در جوامع غربی نیز که مصرف قلیان اخیراً رواج پیدا کرده، به دلیل پایین بودن سن مصرف کنندگان و مدت کوتاه مصرف مرتب آن، امکان بررسی عوارض درازمدت آن بر ایجاد بیماریهایی چون سرطان، بیماریهای قلبی و به تبع آن مرگ و میر زودرس وجود ندارد. به این دلایل، جوامعی که در آنها مصرف قلیان از دیرباز رواج داشته است، برای بررسی این اثرات مناسبتر هستند که مطالعه کوهورت گلستان از این حیث حائز اهمیت است.
معاون وزیر بهداشت یادآور شد: مطالعه آینده نگر همگروهی استان گلستان که به بررسی عوامل خطر سرطان مری و سایر بیماریهای شایع در شمال شرقی ایران (شهرستان گنبد و روستاهای اطراف) طراحی شده، با داشتن بیشتر از ۵۰ هزار شرکت کننده و جمع آوری اطلاعات کامل شیوه زندگی از آنان، یکی از بهترین شرایط را برای بررسی عوارض مصرف دخانیات (اعم از سیگار، تنباکوی جویدنی (ناس) و قلیان) فراهم می کند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تشریح روند انجام این مطالعه گفت: در این مطالعه ۵۰ هزار نفر از جمعیت بالای ۴۰ سال شهرستان گنبد و روستاهای منطقه شرق استان گلستان به مدت ۸ سال مورد پیگیری قرار گرفتند. در ابتدای مطالعه ۱۷درصد سیگار می کشیدند که اکثریت قریب به اتفاق سیگاریها (۹۵ درصد) مرد بودند. ۵/۷ درصد جمعیت تنباکوی جویدنی (ناس) مصرف میکردند و ۱/۱ درصد قلیان می کشیدند.
به گفته سرپرست تیم مطالعات کوهورت گلستان در پایان ۸ سال اجرای این مطالعه، ۴۵۲۴ نفر فوت کردند که شایعترین علل مرگ آنها به ترتیب بیماریهای قلبی، سرطان و سکته مغزی بودند.
وی افزود: نتایج نشان داد که در مقایسه با کسانی که هیچ دخانیاتی مصرف نمی کردند، سیگاریهای فعلی ۴۴ درصد و سیگاریهای سابق (کسانی که ترک کرده بودند) ۳۵ درصد بیشتر در معرض مرگ زودرس بودند.
دکتر ملک زاده همچنین تاکید کرد: مرگ به علت سرطان و بیماریهای تنفسی بیشتر با سیگار کشیدن ارتباط داشتند. میزان خطر با تعداد سیگارهای مصرفی در روز بالاتر می رفت و در بین کسانی که در سن پایین شروع به کشیدن سیگار کرده بودند بالاتر بود.
وی به دیده‌بان علم ایران همچنین گفت: حداکثر خطر مرگ زودرس را کسانی داشتند که به طور متوسط بیشتر از ۲۰ سیگار در روز میکشیدند و سیگار کشیدن را در سن زیر ۲۰ سال شروع کرده بودند.
دکتر ملک زاده گفت: از سویی دیگر نتایج مطالعه کوهورت گلستان نشان داد ترک سیگار خطر مرگ زودرس را تا حدودی کاهش می دهد و این ترک کردن وقتی تاثیر بیشتری دارد که زودتر انجام می شود؛ کسانی که بعد از پنج سال سیگار کشیدن ترک می کردند بیشترین فایده را می برند ولی ترک سیگار بعد از ۲۵ سال، کمترین سودمندی را در بالا بردن طول عمر به همراه دارد.
سرپرست تیم مطالعه کوهورت گلستان گفت: بر اساس نتایج این مطالعه، جویدن ناس به میزان کمتری خطر مرگ بر اثر سرطان را افزایش می دهد و بخصوص خطر مرگ بر اثر سرطان در کسانی که سیگار را ترک کرده و به دنبال آن ناس می جویدند بالاتر از کسانی بود که بعد از ترک سیگار هیچ دخانیاتی مصرف نمی کردند.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین یادآور شد: مصرف مرتب قلیان برای مدت طولانی خطر مرگ زودرس، بخصوص به دلیل سرطان، را بالا می برد و کسانی که در طول عمر خود بیش از ۲۸ قلیان-سال مصرف می کردند نزدیک سه برابر بیشتر از سرطان فوت می کردند.
دکتر ملک زاده یا اشاره به این که در مجموع مصرف دخانیت در این مطالعه کمتر از میانگین کشوری است، در عین حال تاکید کرد: نتایج نشان میدهد سیگار کشیدن، تعداد نخهای زیاد در روز و شروع مصرف در سن پایین با خطر مرگ زودرس به علل محتلف همراه است. این خطر گرچه از بعضی مطالعات غربی شدت کمتری دارد، اما همچنان قابل توجه است.
به گفته معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این مطالعه اولین مطالعه بزرگی است که نشان می دهد مصرف مرتب قلیان برای مدت طولانی خطر مرگ زودرس را، بویژه بر اثر سرطان، بالا می برد.
انتهای پیام